ความตายเป็นทุกข์อย่างไร

ผู้ฟัง เคยสวดมนต์ตอนเช้าๆ ที่ว่า มรณังปิทุกขัง ท่านหมายถึงความตายเป็นทุกข์ ทุกข์อย่างไรครับ

ท่านอาจารย์ ความตายเป็นทุกข์ หมายความว่าเป็นวัตถุ เป็นที่ตั้งของความโศก ไม่มีใครต้องการตาย ข้อความในสัมโมหวิโนทนีได้แสดงว่า

ที่ว่าความตายเป็นทุกข์ เพราะเหตุว่าเป็นวัตถุแห่งทุกข์ เป็นที่ตั้งของทุกข์

มีใครอยากตาย มีใครชอบความตายบ่อยๆ เมื่อเกิดมาแล้วทุกคนไม่อยากตาย และรู้สึกว่าเป็นทุกข์จริงๆ ที่จะต้องตาย บางคนก็ถามว่า ทำไมต้องตาย คำถามนี้ก็แสดงอยู่แล้วว่า ไม่อยากจะตายเลย เมื่อไม่อยากจะตาย ก็หมายความว่าความตายเป็นที่ตั้งของความทุกข์ แม้เพียงคิดถึง เพียงแต่คิดว่าจะตายเท่านั้นก็เป็นทุกข์เสียแล้ว แม้ว่าความตายเป็นจิตขณะเดียวที่เกิดขึ้นกระทำจุติจิต คือ การเคลื่อนจากความเป็นบุคคลนี้ แต่ก่อนจะตาย ไม่อยากจะตาย และเป็นทุกข์จริงๆ เวลาคิดว่าจะต้องตาย