กุศล - อกุศล - วิบาก

ผู้ฟัง ทำไมจิตในชวนะถึงมาอยู่ในตทาลัมพนะไม่ได้

ท่านอาจารย์ มาไม่ได้ ไปไม่ได้ จิตเกิดแล้วก็ดับ

ผู้ฟัง กุศลจิตหรืออกุศลจิตที่เกิดในชวนะ ก็ไม่มีสิทธิ์ที่จะเกิดในตทาลัมพนะ

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่ไม่มีสิทธิ์ที่จะเกิดใน เกิดในไหนก็ไม่ได้ เพราะเหตุว่าจิตเกิดขึ้นทำกิจ แล้วก็ดับไป ชวนจิตคือขณะที่ทำชวนกิจ เกิดขึ้นทำกิจนั้นแล้วก็ดับไป

ผู้ฟัง ในกรณีที่บุคคลประกอบ อกุศลจิต

ท่านอาจารย์ ขณะใดที่ อกุศลจิต เกิด

ผู้ฟัง จะมีมหาวิบากเกิดขึ้นตามมาภายหลังกุศลจิตเกิด

ท่านอาจารย์ เมื่อไหร่ ขณะไหน ทำกิจอะไร

ผู้ฟัง ไม่จำเป็นจะต้องเป็นชาตินี้ หรือชาติถัดไป

ท่านอาจารย์ เมื่อไหร่ทำกิจอะไร นี่เป็นเหตุที่เราจะต้องรู้จิต และกิจ และจะได้รู้ว่าขณะไหนจิตเกิดทำกิจอะไรได้

ผู้ฟัง ในช่วงชวนะ ทั้ง ๗ ดวงที่เป็นกุศล ก็เป็นเหตุให้สะสมกุศลวิบาก

ท่านอาจารย์ เกิดแล้ว ดับแล้ว สะสมสืบต่อ เมื่อมีปัจจัยครบพร้อม สุกงอม ก็เป็นปัจจัยให้วิบากจิตเกิดได้ ขณะที่กุศลจิตเกิด แล้วก็ดับ สะสมเป็นอุปนิสัยสืบต่อไป ขณะที่วิบากเกิดขึ้น แล้วก็ดับ

ผู้ฟัง เนื่องจากมนุษย์เกิดมาต้องมีทั้งกุศล และอกุศลจิตเกิดขึ้น ปัญหาคือทำอย่างไรที่จะทำให้ การประกอบกุศลจิตแล้วไม่ให้เกิดกุศลวิบาก หรือไม่มีวิบากเกิดขึ้น

ท่านอาจารย์ จะเป็นผู้จัดการ หรือว่าจะศึกษาธรรมให้เข้าใจธรรม ไม่มีใครสามารถเปลี่ยนแปลงได้ พระอรหันต์ก็เปลี่ยนอะไรไม่ได้เลย ธรรมเป็นอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น ไม่มีใครทราบได้

ผู้ฟัง ตราบใดมนุษย์เรายังหวังกุศลวิบาก ก็ไม่มีวันสิ้นสุด ทีนี้ถ้าเราต้องการความสิ้นสุดของวัฏฏะ

ท่านอาจารย์ ต้องอบรมเจริญปัญญาถึงความเป็นพระอรหันต์ เมื่อจุติเกิดแล้วดับไป จะไม่มีการเกิดอีกเลย