ไม่ใช่ให้คิดหรือให้ทำให้ไม่โกรธ

ผู้ฟัง แม้เรียนธรรมแล้ว เมื่อได้ยินเสียงสิ่งที่เราไม่ชอบ ก็อดโกรธไม่ได้ แต่จริงๆ แล้ว นั้นคือผลของกรรม เป็นวิบากทางหู ซึ่งสุกงอมแล้ว สิ้นสุดแล้ว หมดไปแล้ว ไม่มาอีกแล้ว เเต่เรายังจะโต้ตอบเขาไปอีก เป็นการสร้างวัฏฏะ ต่อไปอีก ขอให้ท่านอาจารย์ช่วยอนุเคราะห์

ท่านอาจารย์ เราขัดเกลา หรือว่าปัญญาขัดเกลา

ผู้ฟัง เป็นปัญญา แต่ไม่ทัน และเกิดมากกว่าเก่าด้วย อันนี้ก็ไปสร้างกรรมต่อไปอีก เป็นวัฏฏะต่อไปอีก

ท่านอาจารย์ ฟังธรรมเพื่อให้ทัน ฟังธรรมเพื่อจะได้ไม่โกรธ หรือฟังธรรมเพื่อเข้าใจถูก ว่าธรรมเกิดแล้วเป็นอย่างนี้ ก็ไม่ใช่เรา

ผู้ฟัง แต่ขณะนี้ไม่ได้คิดอย่างนั้น

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น ไม่ใช่เป็นเรื่องให้เราไปคิด ไม่ใช่เป็นเรื่องให้เราไปทำ เรื่องการฟัง และการโกรธ ที่จริงต้องแยก ขณะที่ได้ยินเป็นวิบาก ขณะที่โกรธไม่ใช่วิบาก ปนกันไม่ได้เลย นี่เป็นเรื่องของการที่จะต้องเข้าใจชัดเจน

ผู้ฟัง ทั้งๆ ที่เรียนแล้ว ก็ยังสับสนอยู่อย่างนั้น ในขณะจิตนั้นมันคล้ายๆ จะขาดสติ คือหลงลืมสติไปแล้วตอนนั้น เราคิดไม่ออกแล้ว

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นปัญญาขั้นฟัง ไม่สามารถที่จะดับกิเลสได้เลยต้องทราบว่า แม้ว่าจะมีความเข้าใจขั้นฟัง ว่าธรรมเป็นอย่างนี้ นี่คือขั้นเข้าใจ แต่ว่าขณะนี้สภาพธรรมกำลังเกิดดับ ไม่ได้ประจักษ์ความจริงของสภาพธรรมที่กำลังเกิดดับ จนกว่าจะมีความเข้าใจถึงลักษณะที่เป็นนามธรรม และรูปธรรม และความรู้ก็เพิ่มขึ้น จนกระทั่งสามารถที่จะประจักษ์แจ้งการเกิดดับของสภาพธรรมได้ ไม่ใช่ไปพยายามไม่ให้โกรธ หรือว่าทำย่างไรถึงจะทัน อย่างนั้นไม่ถูกต้อง ธรรมเป็นอย่างไร ก็เข้าใจความจริงในขณะนั้น เพราะเกิดแล้ว เป็นแล้วอย่างนั้น จะเป็นอย่างอื่นไม่ได้ ก็จะเห็นความเป็นตัวตน ช่วยเหลือก็ดี มีตัวตนที่คิดว่าช่วย แล้วก็คิดว่าดีด้วย เพราะฉะนั้นกว่าจะรู้ว่าไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่เรา เป็นสภาพธรรม ก็ต้องฟังด้วยความตรง ว่าธรรมก็เป็นอย่างนั้น

ผู้ฟัง แต่พอจริงๆ ไปตรงนั้นไม่ได้

ท่านอาจารย์ เพราะไม่ใช่ปัญญา แต่เป็นเรา เราทำอะไรไม่ได้เลย คิดว่าเราจะทำอะไรได้ ผิดหมด

อ.อรรณพ ก็เป็นปัญญาที่ต่างขั้นกันด้วย เพราะว่าปัญญาแค่ขั้นการฟังจากการศึกษาปริยัติ ซึ่งก็เป็นเรื่องที่จะให้เข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง แต่ปัญญาในขั้นที่จะรู้ตามความเป็นจริงของสภาพธรรมจริงๆ ว่าขณะนี้เป็นเพียงเห็นเท่านั้น ปัญญาอย่างนี้ก็ยังไม่เกิดพร้อมสติปัฏฐาน เพราะฉะนั้นการที่จะมีความมั่นคงว่าไม่ใช่เรา ก็เป็นไปไม่ได้ใช่ไหม แต่เป็นเพียงขั้นที่ศึกษา แล้วก็ค่อยๆ อบรม