วิมังสะไม่เป็นอธิปติปัจจัยต่ออกุศล


    สำหรับอกุศลจิต วิมังสะ คือ ปัญญาไม่เป็นอธิบดี เพราะเหตุว่าปัญญาจะเกิดกับโสภณจิตเท่านั้น เพราะฉะนั้นเมื่อกล่าวถึงกุศลจิตที่ประกอบด้วยปัญญา คือ ญาณสัมปยุตต์เท่านั้นที่วิมังสะ คือ ปัญญาจะเป็นอธิปติได้

    เวลาที่มีความเห็นผิด ปฏิบัติผิด ขณะนั้นให้ทราบว่า ต้องมีสหชาตาธิปติปัจจัย เช่นเดียวกับในขณะที่เกิดปัญญา ความเห็นถูก ในขณะนั้นก็ให้ทราบได้ว่าต้องมีสหชาตาธิปติปัจจัย ในขณะที่เป็นฌานจิต ก็ให้ทราบได้ว่าต้องมีสหชาตาธิปติปัจจัย ในขณะที่เป็นโลกุตตรจิต ก็ให้ทราบว่าต้องมีสหชาตาธิปติปัจจัย เพราะเหตุว่าฌานจิตทั้งหมดและโลกุตตรจิตทั้งหมดเป็นจิตที่มีกำลัง ถ้าไม่มีสภาพธรรมที่เป็นอธิปติปัจจัยแล้วเกิดไม่ได้

    แต่สำหรับมหากุศล หรือกามาวจรกุศลหรืออกุศลนั้นบางครั้งไม่มีอธิปติปัจจัยเลย ไม่ได้หมายความว่า ทุกครั้งที่เป็นโลภมูลจิต หรือโทสมูลจิต หรือกุศลจิต จะต้องมีอธิปติปัจจัย โดยนัยของสหชาตาธิปติปัจจัย


    หมายเลข 3217
    29 ส.ค. 2558