เราไม่สามารถจะรู้วิถีจิตได้เลย

ผู้ฟัง ต่อจากวิถีมุตตจิตแล้ว สันตีรณะ สัมปฏิจฉันนะ เราก็รู้ไม่ได้ ก็คือเป็นอารมณ์ที่เบาบางหรืออารมณ์หนึ่ง ซึ่งเรารู้ตามหรือคล้อยตามเท่านั้น หรือแม้ ตทาลัมพนะ สันตีรณะ สัมปฏิจฉันนะ ขออาจารย์อธิบายเพิ่มเติม

ท่านอาจารย์ จิตเกิดดับ เร็วมาก หลายวาระนับไม่ถ้วน เพราะฉะนั้นขณะที่เหมือนเห็นเดี๋ยวนี้ กำลังเห็น เราไม่สามารถจะบอกได้ว่าเป็นจิตอะไร เพราะเหตุว่าปัญจทวารวิถีจิต ถ้าเป็นจักขุทวารวิถี จะเริ่มมีสิ่งที่กระทบทางตาเป็นอารมณ์ ตั้งแต่ปัญจทวาราวัชชนจิต เป็นวิถีจิตแรก แต่ยังไม่เห็น เพราะฉะนั้นในขณะที่กำลังเห็น เป็นจักขุวิญญาณ เห็นแล้วก็ดับไป เร็วมากต่อจากนั้นก็เป็น สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ โวฏฐัพพนะ แล้วก็เป็นชวนะถ้าอารมณ์นั้นยังไม่ดับ ตทาลัมพนะก็เกิดต่อ ก่อนที่จะเป็นภวังค์ ถ้าอารมณ์นั้นดับก่อน ตทาลัมพนะก็ไม่เกิด แต่เราจะไม่รู้เลย ไม่สามารถที่จะรู้ได้เลย หลายวาระเหมือนปรากฎ แต่ความจริงแล้ว การที่ทางจักขุทวารดับไปก่อน ภวังค์คั่น มโนทวารวิถีรับรู้อารมณ์เดียวกันต่อ หลายวาระเหมือนกัน จึงปรากฎเหมือนกับว่าเรานั่งอยู่ที่นี่ มีคนนั้นคนนี้ นี่คือความรวดเร็ว

แต่จากการศึกษาทำให้เราเห็นว่า ผู้ที่ตรัสรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง ทรงประจักษ์แจ้งความจริงอย่างนี้ ก็ทรงแสดงอย่างนี้