จะพูดเรื่องจริงที่ได้ยินมาอย่างไร

ผู้ฟัง ถ้าเรารู้ว่า สิ่งนี้ไม่มีแล้ว หรือเราได้ยินคำที่ใครเขาว่าคนอื่น แล้วอีกคนมาถามว่า เราได้ยินอย่างนี้ๆ หรือไม่ เราควรจะตอบตามความจริงว่า เราได้ยินมาอย่างนี้ หรือจะไม่ตอบ หรือจะอย่างไรคะ

ท่านอาจารย์ อันนี้ก็เป็นปัญหาในชีวิตประจำวันจริงๆ ซึ่งทุกคนจะต้องพิจารณาถึงจิตของท่านเอง ประการสำคัญที่สุด ไม่ว่าจะพูดเรื่องจริง ก็จะต้องพิจารณาว่า ในขณะที่พูด จิตเป็นกุศลหรือเป็นอกุศล กำลังมีโทสะ หรือไม่ประกอบด้วยโทสะ ไตร่ตรองรอบคอบแล้วว่าเป็นประโยชน์หรือเป็นโทษในการกล่าวแม้เรื่องจริง ถึงแม้ว่าเป็นเรื่องจริง แต่ถ้าไม่มีประโยชน์ ไม่ควรจะกล่าวเลย แต่ถ้าเป็นเรื่องจริง เห็นแล้วว่าควรจะกล่าวเพื่อประโยชน์ ก็ควรกล่าว เพราะเรื่องอกุศลทั้งหลายที่เกิดขึ้น สำหรับอกุศลทางวาจา จะไม่ทำให้บุคคลเดียวเป็นอกุศล แต่จะทำให้อีกหลายบุคคลเป็นอกุศล ถ้าได้ยินเรื่องที่ไม่จริง ใครจะทราบว่าเป็นเรื่องที่ไม่จริง ใช่ไหมคะ เพราะคนที่บอกหรือคนที่เล่าก็ต้องบอกว่า นี่เป็นเรื่องจริง เพราะฉะนั้น ไม่มีทางที่จะรู้เลยว่า สิ่งที่รับฟังนั้นจริงหรือเท็จ และถ้าเป็นเรื่องที่ทำให้รู้สึกขุ่นเคืองต่อบุคคลอื่นในขณะนั้น โดยเป็นเรื่องไม่จริง ขณะนั้นเป็นอกุศลแล้วที่ไม่ควรจะเกิด แล้วอกุศลนั้นก็ไม่หยุดอยู่เพียงแค่นั้น อาจจะต่ออีกหลายวัน หลายเดือนก็ได้

เพราะฉะนั้น มีทางใดที่จะป้องกันไม่ให้อกุศลนั้นเกิดเจริญงอกงามไพบูลย์ขึ้น เมื่อพิจารณาโดยเหตุผล เห็นสมควรว่าควรพูด เพื่อให้บุคคลอื่นเข้าใจเรื่องจริงๆ ที่ถูกต้อง เพื่ออกุศลจิตของเขาจะได้ไม่เกิด และอกุศลจิตของคนอื่นๆ อีกหลายคนก็ไม่พลอยเกิดตามไปด้วย เพราะว่าอกุศลของคนหนึ่งจะต่อไปสู่อกุศลของคนอื่นๆ อีกหลายคน ทางวาจาด้วย ใช่ไหมคะ

เพราะฉะนั้น ก็ต้องคิดถึงประโยชน์ เรื่องของวาจาทั้งหมด ถึงแม้จะเป็นเรื่องจริง ก็จะต้องคิดด้วยว่า เป็นประโยชน์หรือไม่เป็นประโยชน์ ถ้าเป็นประโยชน์ คือให้กุศลจิตเกิด ให้เข้าใจถูก ให้พ้นจากอกุศล ซึ่งจะติดตามมาอีกมากมาย ก็ควรจะพูด แต่ไม่ใช่จงใจเจตนาที่จะพูดเพื่อให้เกิดอกุศล