อธิปติปัจจัยเป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้ไหม
สำหรับสหชาตาธิปติปัจจัย ได้แก่ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ และปัญญา ท่านผู้ฟังลองคิดเองว่า จะเป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้ไหม ลองพิจารณา ลองคิดตามเหตุตามผล ถ้าจะศึกษาเรื่องของปรมัตถธรรม จะทราบได้ว่า ตรงตามเหตุผลของสภาพธรรมนั้นจริง ๆ ถ้าถูกแล้วต้องตรงกัน เพราะฉะนั้นลองคิดว่า อธิปติปัจจัยจะทำให้เกิดรูปได้ไหม
สหชาตาธิปติปัจจัย คือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะที่มีกำลัง คือ ต้องเกิดร่วมกับเหตุ ตั้งแต่ ๒ เหตุ จึงจะเป็นอธิปติปัจจัยได้ และปัญญาจะเป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้ไหม ได้
เพราะเหตุว่าเห-ตุปัจจัยยังเป็นปัจจัยให้เกิดรูปได้ ลองคิดดูแล้วอธิปติปัจจัยซึ่งเป็นสภาพที่มีกำลังต้องประกอบถึง๒ เหตุ จึงจะเป็นอธิบดีได้จะไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูปหรือ และท่านผู้ฟัง ถ้าจะเริ่มสะสมความเข้าใจปรมัตถธรรมไปเรื่อย ๆ ทีละเล็กทีละน้อยโดยไม่ทิ้ง ให้ทราบว่ามีจิต ๑๖ ดวงทั้งหมดไม่เป็นเหตุปัจจัยให้เกิดจิตตชรูปได้แก่
ปฏิสนธิจิต ๑ ขณะ ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดจิตตชรูป
จุติจิตของพระอรหันต์ ๑ ดวง ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป
ทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐ ดวงไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป รวมเป็น ๑๒ ดวงแล้ว
และอรูปวจรวิบากจิต ๔ ดวงซึ่งทำให้ปฏิสนธิในอรูปพรหม เป็นอรูปพรหมบุคคล ปฏิสนธิในอรูปพรหมภูมิ ในภูมินั้นไม่มีรูปเลย
เพราะฉะนั้นจิต ๑๖ ดวงเท่านั้น ที่ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป
เพราะฉะนั้นอธิปติปัจจัยก็ต้องเป็นปัจจัยให้เกิดรูป
สำหรับเรื่องของสภาพธรรมซึ่งไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตนเป็นแต่เพียงนามธรรมแต่ละอย่างและรูปธรรมแต่ละอย่างที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยต่าง ๆ ตามความเป็นจริง เป็นเรื่องที่ละเอียดมาก กว่าที่จะเข้าใจว่าสภาพธรรมไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน และสภาพธรรมที่กำลังเกิดปรากฏในขณะนี้ เกิดขึ้นเพราะปัจจัยอะไร การฟังธรรมต้องฟังโดยละเอียด แล้วต้องพิจารณาโดยละเอียดจริง ๆที่จะรู้ว่าละเอียดอย่างไร คือ ถ้าคิดถามเรื่องของปัจจัยต่าง ๆ ที่ได้ฟังแล้ว จะทำให้เข้าใจว่า ที่ว่าเข้าใจแล้วนั้น ละเอียดแค่ไหน