รูปปรมัตถ์กับสหชาตปัจจัย

นอกจากจิตและเจตสิกเป็นสหชาตปัจจัยแล้ว ท่านผู้ฟังลองนึกดูว่า มีอะไรอีกซึ่งเป็นสหชาตปัจจัย

ปรมัตถธรรม มี ๔ จิต เจตสิก รูป นิพพาน

เพราะฉะนั้นเมื่อจิตและเจตสิกเป็นสหชาตปัจจัยแล้วยังมีสภาพธรรมอื่นอีกไหมที่เป็นสหชาตปัจจัย

สำหรับรูปปรมัตถ์ มีรูป ๔ รูป คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟธาตุลม มหาภูตรูป ๔ต้องเกิดพร้อมกัน แยกกันไม่ได้

เพราะฉะนั้นธาตุดินเป็นสหชาตปัจจัยให้ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลมเกิดขึ้นพร้อมกันทันทีกับการเกิดของธาตุดิน

ธาตุน้ำเป็นสหชาตปัจจัย คือ เป็นปัจจัยให้ธาตุดิน ธาตุไฟ ธาตุลม เกิดขึ้นพร้อมกันทันที ที่ธาตุน้ำเกิดขึ้น

ธาตุไฟเป็นสหชาตปัจจัยทำให้ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลมเกิดขึ้นพร้อมกันทันทีในขณะที่ธาตุไฟเกิดขึ้น

ธาตุลมก็เป็นสหชาตปัจจัยทำให้ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟเกิดขึ้นพร้อมกันทันทีในขณะที่ธาตุลมเกิดขึ้น

เพราะฉะนั้นสำหรับสหชาตปัจจัย ปัจจัยและปัจจยุปบันต้องเกิดพร้อมกันทันที คือ ในอุปาทขณะนั่นเอง

สำหรับมหาภูตรูป ๔แยกกันไม่ได้เลยต่างก็เป็นปัจจัยซึ่งกันและกัน

ขณะใดที่ธาตุดินเกิดจะไม่มีธาตุน้ำ ธาตุไฟธาตุลมเกิดพร้อมกันในขณะนั้นไม่ได้

ขณะใดที่ธาตุไฟเกิด ขณะนั้นจะไม่มีธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลมเกิดพร้อมกันในขณะนั้นด้วยไม่ได้

มหาภูตรูป ๔ เป็นสหชาตปัจจัย