ความประพฤติน้อย กับ ความเข้าใจธรรม

ผู้ฟัง ท่านพระอุทายี ที่ท่านสนทนากับพระพุทธเจ้า ท่านกราบทูลพระพุทธเจ้า เหมือนกับว่าการที่เราจะเคารพสักการะใคร ก็คือท่านผู้นั้น อาหารน้อย สันโดษในจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ แล้วก็สงัด ซึ่งในปัจจุบันนี้ทำให้มีความรู้สึกศรัทธากับผู้ที่ทานอาหารน้อย มื้อเดียว ไปไหนก็ไม่ใส่รองเท้า ว่าเป็นผู้เก่ง แต่ท่านพระพุทธเจ้าท่านตรัสว่า จะต้องเคารพผู้ที่สอนแล้วก็ให้เข้าใจธรรมจนกระทั่งเราเกิดปัญญา

อ.ประเชิญ อันนั้นก็เป็นการสนทนา เข้าใจว่าเป็นสุกุรุทายีปริพาชก ไม่ใช่พระอุทายี เป็นปริพาชกท่านหนึ่ง รู้สึกจะผ่านในรายการแนวทางเจริญวิปัสสนาไม่นาน ที่ท่านถามว่าทำไมสาวกได้ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาค ท่านก็มีความเห็นว่า เพราะว่าพระผู้มีพระภาค เป็นผู้ที่มักน้อยสันโดษ มีความประพฤติขัดเกลา แล้วก็มีอาหารน้อย มีการเป็นอยู่น้อย แต่พระผู้มีพระภาคก็ได้ตรัสแย้งแต่ละข้อ อย่างเช่นที่ว่ามีอาหารน้อย พระองค์ก็ไม่ได้ฉันน้อย คือบางท่าน สาวกบางรูป ท่านก็ยิ่งน้อยกว่าพระองค์อีก แต่ก็ยังเลื่อมใสประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาค คือบางท่านเรื่องจีวร ก็เพียงแค่ผ้าบังสกุลเท่านั้น ไม่รับคหบดีจีวร ซึ่งก็ยังเลื่อมใสเคารพในพระภูมิภาค บางท่านก็อยู่ในเสนาสนะป่าเท่านั้น ไม่อยู่ตามบ้าน ความเคารพในพระภูมิภาคไม่ใช่อยู่ที่ตรงนี้ แต่อยู่ที่พระผู้มีพระภาคเป็นผู้ตรัสรู้ธรรม แล้วก็ได้สอนให้ผู้อื่นรู้ตาม นี่คือสิ่งที่สำคัญ ไม่ใช่เพียงแค่ประพฤติขัดเกลาเหมือนจะขัดเกลาอย่างที่ว่า แล้วก็มีการกินอยู่น้อย มีการใช้ของน้อยๆ เป็นที่ใช้คำว่าเป็นประพฤติแบบสมถะ ซึ่งจริงๆ นั่นก็ไม่เป็นสิ่งที่จะสำคัญ สำหรับในคำสอนของพระผู้มีพระภาค ถ้าไม่ได้รู้ไม่ได้เข้าใจแล้ว การประพฤติน้อยอย่างนั้นก็ไม่เป็นประโยชน์ แต่ถ้ามีความรู้ มีความเข้าใจ เป็นผู้ที่มีปัญญา ถึงแม้จะอยู่ท่ามกลางครองเรือน มีอะไรดีๆ อย่างเช่นพระนางวิสาขา เป็นต้น เครื่องประดับของท่านเลิศหรูมาก มีมูลค่าตั้งหลาย ๑๐ โกฏ แต่ท่านก็เป็นผู้ที่มีปัญญา สามารถที่จะรู้แจ้งอริยสัจธรรม และอบรมปัญญาในชีวิตประจำวันได้ อย่างนี้ก็น่าเลื่อมใส เพราะว่าสิ่งที่สำคัญที่สุดคือปัญญา ถึงแม้ว่าความประพฤติ ดูเหมือนจะเต็มไปด้วยกิเลส มีลูกตั้งมากมาย เห็นว่ามีทั้งลูกทั้งหลาน มีลูกทั้งลูกสะใภ้ ลูกเขยมากมาย แต่ท่านก็เป็นผู้ที่มีปัญญา แต่บางท่านออกจากเรือนบวชเป็นบรรพชิต สละทุกสิ่งทุกอย่าง แต่ก็ไม่ได้รู้แจ้งธรรม อย่างเช่นท่านพระอุทายี เป็นต้น ท่านพระโลฬุทายี ก็ก่อเรื่องมากมาย เป็นสมณะ สละข้าวของเงินทอง ญาติมิตรสหายออกบวช แต่ว่าไม่ได้ประพฤติตามธรรม มีความประพฤติที่ไม่ดี เป็นเหตุให้พระผู้มีพระภาคบัญญัติสิกขาบทมากมาย เพราะฉะนั้นก็คือปัญญาสำคัญที่สุด สำหรับคำสอนในพระผู้มีพระภาค ซึ่งถ้าปัญญาเกิดแล้ว ทุกสิ่งทุกอย่าง ความประพฤติทางกาย ทางวาจา และความเห็นถูกต้อง ก็คือต้องอาศัยปัญญานั่นเอง