สหชาตปัจจัย

หมวดที่ ๔ สำหรับสหชาตปัจจัย จะมีสภาพธรรมอะไรอีกไหมคะซึ่งเกิดพร้อมกัน

จิตและเจตสิกเป็นหมวดที่ ๑

มหาภูตรูป ๔ เป็นหมวดที่ ๒

ปฏิสนธิจิตในภูมิที่มีขันธ์ ๕ และปฏิสนธิหทยวัตถุ เป็นหมวดที่ ๓

หมวดที่ ๔ คือจิตและเจตสิกเป็นสหชาตปัจจัยให้เกิดจิตตชรูป

เรื่องของสหชาตปัจจัย ถ้าจะศึกษาโดยย่อ ก็ย่อมาก คือว่า สภาพธรรมใดที่เกิดพร้อมกันในขณะนั้น เป็นสหชาตปัจจัย แต่ถ้าจะศึกษาให้ละเอียด ก็จะต้องแยกออก เช่น

จิตเป็นสหชาตปัจจัยให้จิตตชรูปเกิดขึ้น

ถ้าใช้คำว่าสหชาตปัจจัยแล้ว ก็หมายความว่า จิตตชรูปซึ่งเกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐานนั้น ต้องเกิดพร้อมกับจิตในอุปาทขณะของจิตจึงจะเป็นสหชาตปัจจัยถ้าเกิดก่อนหรือเกิดหลัง ไม่ชื่อว่า สหชาตปัจจัย เพราะฉะนั้นรูปทั้งหมดที่เป็นจิตตชรูป จะต้องเกิดพร้อมกับอุปาทขณะของจิต

และสำหรับจิตซึ่งเป็นปัจจัยให้จิตตชรูปเกิด ก็เว้นทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐อรูปวิบาก ๔ปฏิสนธิจิต ๑ จุติจิตของพระอรหันต์ ๑รวมทั้งหมดก็เป็นจิต ๑๖ ดวงซึ่งไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิดขึ้น