พิจารณาเห็นกาย เวทนา จิต ธรรม

เรื่องของละสมุทัยนั้น ในสังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ภาค ๑ ฉันทสูตร ข้อความว่า

ดูกระภิกษุทั้งหลาย สติปัฎฐาน ๔ เหล่านี้ สติปัฎฐาน ๔ เป็นไฉน ดูกระภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ย่อมพิจารณาเห็นกายในกายอยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กำจัดอภิชฌา และโทมนัสในโลกเสีย เมื่อเธอพิจารณาเห็นกายในกายอยู่ ย่อมละความพอใจในกายนั้นได้ เพราะละความพอใจได้จึงเป็นอันชื่อว่า ทำให้แจ้งซึ่งอมตะ

ส่วนข้อความต่อไปก็โดยนัยเดียวกัน คือ พิจารณาเวทนา จิต ธรรม

เมื่อเธอพิจารณาเห็นเวทนา เห็นจิต เห็นธรรม ย่อมละความพอใจในเวทนาในจิต ในธรรม เพราะละความพอใจได้ จึงเป็นอันชื่อว่า ทำให้แจ้งซึ่งอมตะ

ถึงแม้ว่าเวลานี้จะยังไม่รู้สึกว่าหน่ายคลายความยินดีพอใจในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ในนาม ในรูป ที่สติเริ่มระลึกรู้ลักษณะทีละเล็กทีละน้อย แต่วันหนึ่ง เมื่อรู้มากขึ้นก็ต้องละความยินดีความพอใจ ละการที่จะเป็นไปยึดถือว่าเป็นตัวตนซึ่งเมื่อละแล้ว ก็เป็นการกระทำอมตะให้แจ้ง หมายความว่า ย่อมสามารถรู้แจ้งนิพพานได้ ก็โดยนัยเดียวกัน