ขณะที่ได้ยินเป็นเราหรือเปล่า

ผู้ฟัง ขณะที่ได้ยิน เราได้ยินหรือครับ

ท่านอาจารย์ ธาตุชนิดหนึ่ง ธรรมหมายความถึงสิ่งที่มีจริง ยังไม่ได้บอกว่าใคร ชื่ออะไรเลย ธรรมเป็นธรรม อย่างเสียงเป็นเสียง เสียงเป็นใครหรือเปล่า

ผู้ฟัง ไม่เป็น

ท่านอาจารย์ ความสุขเกิดขึ้นแล้วก็หมดไป ความสุขนั้นเป็นใครหรือเปล่า

ผู้ฟัง ไม่เป็น

ท่านอาจารย์ ไม่ว่าจะอยู่ที่นี่ ในป่า ในเรือ หรือบนอากาศ หรือที่ไหนก็ตาม ธรรมชนิดไหนเกิดเป็นธรรมอย่างนั้น ใครก็เปลี่ยนแปลงไม่ได้ และธรรมที่เกิดแล้ว จริงๆ แล้วดับไป อย่าลืมว่า ไม่เหลือเลย ใครมีอะไรเหลือ ลองบอกซิคะ ได้ยินเหลือไหมคะ

ผู้ฟัง ตอนที่เกิดล่ะครับ

ท่านอาจารย์ ถ้าไม่มีปัจจัย สิ่งนั้นเกิดได้ไหม ไม่ได้ เพราะฉะนั้น สิ่งอะไรก็ตามซึ่งเกิดได้เพราะมีปัจจัยจึงเกิดได้ ถ้าไม่มีปัจจัยก็เกิดไม่ได้ อย่างจิตเห็น ถ้าไม่มีจักขุปสาท ไม่มีตา ก็เกิดไม่ได้ สิ่งใดก็ตามที่เกิดได้เพราะมีเหตุปัจจัย ไม่ใช่เพราะเรา แต่ว่าเป็นธรรมหรือเป็นธาตุที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย สิ่งนั้นเป็นใคร นอกจากเป็นธาตุนั้นๆ ซึ่งใครก็เปลี่ยนแปลงไม่ได้

นี่คือฟังธรรม จนกระทั่งเป็นความเข้าใจมั่นคงขึ้นว่า เป็นธรรม กว่าจะประจักษ์ความจริงของธรรม ต้องมีความรู้ขั้นฟังก่อน เพราะถ้าฟังแล้วก็ยังเป็นเราฟัง หรือเราอยากรู้นั่น อยากจะรู้นี่ ได้ยินชื่ออะไรก็อยากจะรู้ แต่ไม่เข้าใจ นั่นไม่ใช่ประโยชน์ของการฟัง การฟังขณะนี้ว่าเป็นธรรม ค่อยๆ เข้าใจขึ้น เปลี่ยนธรรมให้เป็นอื่นได้ไหมคะ ในเมื่อเข้าใจว่า ธรรมเป็นธรรม อยู่ไป ฟังแล้ว แล้วภายหลังจะเปลี่ยนเป็นเรา ก็เรียนแล้ว เข้าใจแล้วว่า เป็นธรรม แล้วเอาเราที่ไหนมา

ธรรมมี ๒ อย่าง สภาพที่ไม่รู้อะไรเลย มีจริงๆ จะให้สภาพนั้นไปรู้อะไรก็ไม่ได้ อย่างเสียงมีจริง จะให้เสียงเป็นสุข จะให้เสียงเป็นทุกข์ จะให้เสียงโกรธ เสียงหิว ไม่เป็นอย่างนั้นเลย เพราะว่าเสียงไม่สามารถจะรู้อะไรได้เลยทั้งสิ้น ลักษณะของสภาพธรรมที่เกิด แต่ไม่ใช่สภาพรู้ เป็นรูปธรรม ใช้คำอะไรก็ได้ แต่ให้เข้าใจว่า สภาพนั้นไม่สามารถจะรู้อะไรได้เลย รูปธรรมเป็นเราหรือเปล่า ตั้งแต่ศีรษะจรดเท้าเป็นเราหรือเปล่า รูปก็เป็นรูป จะเป็นเราได้อย่างไร รูปที่เกิดจากกรรม เช่น จักขุปสาท โสตปสาท ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใครทำให้เกิดได้ ใครคนไหนทำให้รูปเกิดได้ ใครคนไหนทำให้เห็นเกิด ในขณะนี้เห็นเกิดแล้ว ความรู้สึกจะเป็นเฉยๆ หรือสุข หรือทุกข์ก็ตาม ใครทำได้ ในเมื่อสิ่งนี้เกิดแล้ว และตลอดชีวิตตั้งแต่เกิดมา มีแต่เสียงที่ปัจจัยปรุงแต่งให้เกิดแล้วปรากฏทั้งนั้นเลย

เพราะฉะนั้น สิ่งนั้นเกิดเพราะเหตุปัจจัย ไม่ใช่เกิดเพราะเราทำให้เกิด