เหมือนรู้ใจผู้อื่น...แต่ไม่ใช่

ทุกคนบอกว่า รู้จักใจของคนอื่นเหมือนรู้จักใจเขาจริงๆ เพียงแต่ว่าสังเกตดูจากอาการกิริยาภายนอก ใจของตัวเองก็ยังไม่รู้ แล้วจะไปรู้ใจของคนอื่น คิดดูซิคะว่าไกลไหม หรือว่าบางคนอาจจะชินต่อการเดา เป็นนักเดา นักวิพากษ์วิจารณ์ บอกได้เลยว่าจิตคนนี้เป็นอย่างนั้น พูดอย่างนี้ใจเขาเป็นอย่างนี้อย่างนั้น แต่ถ้าไม่ใช่เป็นผู้ที่เจริญสติ ระลึกรู้จิตของตนเองก่อน ไม่สามารถที่จะรู้ความละเอียดของจิตของคนอื่นได้ ว่ากายหรือวาจาที่กล่าวออกไปนั้นด้วยจิตประเภทใด แต่เพราะเป็นผู้ที่มีสติสัมปชัญญะ รู้สภาพจิตของตนเอง สามารถที่จะรู้ได้ว่า การเคลื่อนไหวทำอย่างนี้เป็นเพราะอกุศลจิต หรือว่าการเคลื่อนไหวกระทำอีกอย่างหนึ่งเป็นเพราะกุศลจิต ถ้าไม่มีสติสัมปชัญญะ เพียงเรียนจากตำราว่า ถ้าฟังธรรมก็เป็นกุศล ถ้าสวดมนต์ก็เป็นกุศล แต่ลองคิดจริงๆ ว่าเวลาสวดมนต์ บางทีก็ง่วง บางทีก็สวดเร็วๆให้จบ บางทีเสียงอื่นก็ดังแทรกมา แล้วก็ ตกใจ ขณะที่ตกใจก็จะเป็นกุศลได้อย่างไร ก็ไม่เป็น

เพราะฉะนั้นในการกระทำแต่ละอย่างจะมีจิตหลายประเภทที่เกิดดับสลับกัน