แก้ตนเองก่อน ไม่ใช่ไปแก้สังคม

สิ่งหนึ่งซึ่งทุกคนจะลืมไม่ได้ คือ ทุกอย่างไม่ได้อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร ความเห็นผิดนั้นไม่มีใครอยากมี แต่ก็มีความเห็นผิดมากมายในโลก ใครจะแก้ความเห็นผิดมากมายเหล่านั้นให้หมดได้ เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องที่ว่าต้องมีความมั่นคงในความเป็นอนัตตา โลกจะเปลี่ยนไปอย่างไรพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ ทรงพยากรณ์ถึงความเสื่อม จนถึงการที่พระศาสนาจะอันตรธาน ไม่เหลือ แต่ยังไม่ถึงยุคนั้น ใกล้ที่จะถึง เพราะฉะนั้น การใกล้ที่จะถึงนี้ก็แสดงให้เห็นว่า ใกล้อย่างไร คำสอนหรือการเข้าใจคำสอนก็จะเปลี่ยนแปลงไป แต่ว่าใครจะไปฝืนโลกหรือว่ากระแสของโลก หรือสิ่งที่จะเกิดขึ้นนั้น เป็นไปไม่ได้เลย แต่ตราบใดที่คำสอนยังมีอยู่ แล้วผู้นั้นเป็นผู้ที่ไม่ประมาทคำสอน คำสอนที่ลึกซึ้งนี้จะเปลี่ยนให้ไม่ลึกซึ้งไม่ได้ สิ่งที่จะต้องอบรมด้วยความอดทนจริงๆ ก็จะต้องอบรมด้วยความอดทนจริงๆ ถ้ามีความเข้าใจถูกอย่างนี้ เราก็เป็นผู้ที่ไม่คิดว่าเราจะต้องไปทำให้เกิดปัญญามากๆ วันนี้ ทั้งๆ ที่ปัญญากว่าจะเกิดได้นั้นต้องอบรม เพราะว่าไม่ใช่สิ่งที่เราสามารถดลบันดาลได้หรือทำได้

เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องของแต่ละคนซึ่งเป็นผู้ที่ตรงขึ้น และตรงต่อพระธรรมวินัยด้วย สิ่งใดที่เป็นคำสอนที่ถูกต้อง เราเป็นผู้ตรงต่อคำสอน ไม่คำนึงถึงองค์กรหรือบุคคลหรือใครๆ แต่ถ้าสามารถจะช่วยได้ เราก็พร้อมที่จะช่วย แต่ที่จะให้แก้ไขให้ทุกสิ่งทุกอย่างเป็นไปตามที่ถูกที่ต้องทั้งหมด ความผิดใดในโลกก็ต้องไม่มี นี่เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เพราะฉะนั้น สังคมที่แก้ไม่ได้นั้นก็เพราะเหตุว่าเกี่ยงให้คนอื่นแก้ อย่างเป็นต้นว่า หลายคนก็จะบอกว่าพระพุทธศาสนานี้ประเสริฐ ดีที่สุด แก้ปัญหาทุกปัญหาได้ ไม่ว่าจะปัญหาเศรษฐกิจหรือปัญหาศีลธรรม หรืออะไรก็ตาม ควรเรียน ผู้ที่พูดอย่างนี้เรียนหรือไม่ สรรเสริญทุกประการ แล้วก็บอกว่าต้องแก้ด้วยพระพุทธศาสนา ต้องมีการอบรมเจริญปัญญา ต้องปฏิบัติ แต่ผู้ที่กล่าวนั้นเรียนหรือเปล่า ตราบใดที่ผู้นั้นไม่เรียนด้วยตัวเอง คนอื่นก็เช่นเดียวกัน ก็พูด ก็สรรเสริญ แต่ไม่มีการเรียนเลย

เพราะฉะนั้น สังคมก็คือแต่ละหน่วยของชีวิต เราก็เป็นส่วนหนึ่ง แต่ละคนก็เป็นส่วนหนึ่ง ถ้าแต่ละส่วนศึกษาธรรม ไม่มีปัญหาเลย คือไม่ต้องไปเกี่ยงว่าคนอื่นศึกษา แล้วเราไม่ศึกษา แต่ถ้าจะช่วยสังคมหรือว่าช่วยให้มีการเข้าใจธรรมก็คือเราศึกษา และต่อจากนั้นแต่ละคนก็คือตัวเอง ก็จะได้มีการศึกษา แต่ว่าถ้าให้คนโน้นศึกษาแต่ตัวเองไม่ศึกษา ก็ไม่มีทางสำเร็จได้ ช่วยตัวเองนี้ช่วยไหวหรือไม่ มีกำลังใจพอหรือไม่