ฟัง อ่าน ตรึกตรอง และพิจารณา

การศึกษาจะโดยอาศัยการอ่านก็ได้ ฟังก็ได้ ตรึกตรอง พิจารณาให้ถูกต้องตามความเป็นจริง ตามเหตุ ตามผล ชื่อว่าเป็นการศึกษา

ในพระพุทธศาสนามี ๒ คำ คือ เสกขบุคคล กับ อเสกขบุคคล ถ้าอเสกขบุคคล หมายถึงผู้ที่ไม่ต้องศึกษาอีก มีประเภทเดียวคือพระอรหันต์ ท่านได้กระทำกิจของท่านเสร็จแล้ว กิจของท่านก็คือว่าดับกิเลสหมด ไม่มีเหลือเลย ไม่ต้องมาทำกิจฉันกำลังโกรธ ทำอย่างไรฉันถึงจะไม่โกรธ ทำอย่างไรความโลภฉันจะน้อยลง หรืออะไรๆ ไม่ต้องมาทำอะไรอย่างนี้อีก เพราะเหตุว่าไม่มีแม้เชื้อของอกุศลที่จะเกิด เพราะว่าดับหมดเป็นพระอรหันต์

เพราะฉะนั้นเราต้องเข้าใจว่าแม้แต่คำว่า “อรหันต์” เป็นผู้ที่ได้อบรมเจริญปัญญา ดับกิเลสแล้ว สามารถที่จะมีปัญญาถึงขั้นที่จะดับกิเลสหมด มีหนทางใดไหมหนทางนั้นถูกไหม ทำได้จริงๆไหม ถ้ามีหนทางก็ค่อยๆ อบรมไปจนกระทั่งพิสูจน์ด้วยตัวเองว่า สามารถที่จะเกิดปัญญาเข้าใจจนกระทั่งดับกิเลสได้จริงหรือเปล่า แต่สภาพธรรมเป็นจริงอย่างไรก็เป็นจริงอย่างนั้น