ทำไมชาวพุทธต้องฟังพระธรรม

ปัญญาคือความเข้าใจในลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ทำไมพุทธศาสนิกชนต้องฟังพระธรรม เพราะพระผู้มีพระภาคทรงแสดงพระธรรม คือ เรื่องของสิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้ให้คนฟังเกิดความเข้าใจที่ถูกต้อง ให้เข้าใจในสิ่งที่กำลังปรากฏ ต้องเข้าใจว่า ปัญญาคือขณะที่กำลังฟังขณะนี้เข้าใจขึ้นบ้างหรือยัง ในเรื่องของสภาพธรรมที่มีจริงๆ ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ถ้ายังไม่เข้าใจ ปัญญาก็ยังไม่เกิด แล้วจะทำอย่างไร ก็ต้องฟังอีก ฟังแล้วก็ต้องคิด แล้วต้องพิจารณาด้วย เพราะเหตุว่าบางครั้งฟังจริง แต่ไม่ได้คิดตามที่ได้ฟังเลย ฟังเท่านั้น ใครถาม บางทีก็ตอบไม่ได้เลยว่า ฟังเรื่องอะไร แต่ว่าถ้าฟังแล้วพิจารณา เข้าใจขึ้นนิดหนึ่งว่า วันนี้พูดถึงเรื่องสภาพของจิตใจ พูดถึงเรื่องปัญญาซึ่งรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ แล้วทุกอย่างไม่ใช่ตัวตน สภาพธรรมเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ถ้าความเข้าใจเกิดขึ้นทีละเล็กทีละน้อย เป็นสังขารขันธ์ อย่างที่เราเคยพูดว่า ขันธ์ ๕ ได้แก่ รูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์ ไม่มีตัวเราเลย มีแต่สภาพธรรมซึ่งแยกไปตามการยึดถือ ตามการติดข้อง

เพราะฉะนั้น สังขารขันธ์ก็คือความเข้าใจในขณะนี้จะปรุงแต่งให้มีความเข้าใจขณะต่อไปเพิ่มขึ้นๆ

เพราะฉะนั้น การปฏิบัติธรรม หมายถึงการอบรมเจริญปัญญาที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น และให้เพิ่มขึ้น ให้มีมากขึ้น และปัญญาไม่ได้รู้อย่างอื่นเลย รู้สิ่งที่กำลังปรากฏจริงๆ

เพราะฉะนั้น ไม่ต้องไปไหน อยู่ที่นี่ มีธรรมกำลังปรากฏ และเข้าใจในสิ่งที่กำลังปรากฏหรือยัง ถ้ายังไม่เข้าใจ ก็เริ่มฟัง เริ่มพิจารณา แล้วไม่ต้องทำอะไรเลย เพราะเหตุว่าสภาพธรรมเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย เมื่อเข้าใจแล้วก็จะระลึกรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ แล้วก็พิจารณาจนกระทั่งเข้าใจถูกต้องเพิ่มขึ้น

นี่คือจิรกาลภาวนา ซึ่งมีในพระไตรปิฎก การอบรมเจริญปัญญาต้องเป้นเรื่องยาว ต้องเป็นเรื่องนาน ต้องเป็นเรื่องละเอียด เพราะเหตุว่าเป็นปัญญาที่รู้สิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏในขณะนี้ ตามที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงตรัสรู้แล้ว พระองค์ตรัสรู้ว่า สภาพธรรมขณะนี้กำลังเกิดดับ ท่านพระอัญญาโกณฑัญญะซึ่งเป็นพระสาวกรูปแรก ก็ได้รู้ตามความเป็นจริงในขณะที่ได้ฟังพระเทศนาจบลงว่า สภาพธรรมขณะนี้เกิดแล้วดับจริงๆ ขณะนั้นเป็นหนทางให้รู้แจ้งอริยสัจธรรมได้ แต่ถ้าไม่ใช่ปัญญาอย่างนี้ ก็เป็นตัวตนที่ไปทำ โดยไม่ฟังพระธรรมให้เข้าใจว่า การตรัสรู้ที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงนั้น ให้บุคคลทั้งหลายได้อบรมเจริญปัญญาตาม ก็คือรู้สิ่งที่กำลังปรากฏ