การเจริญสมถภาวนารู้อะไร

การเจริญภาวนาทั้งสมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนาต้องเกิดจากความรู้ที่ต่างขั้นกัน ความรู้ขั้นสมถะรู้แต่เพียงว่า สภาพของจิตที่สงบเป็นอย่างไร และอารมณ์ที่จะทำให้จิตสงบนั้นคืออารมณ์อะไร ประกอบด้วยปัญญาอย่างไร แล้วจึงจะเจริญได้

เพราะฉะนั้น การที่จะให้บุคคลหนึ่งบุคคลใดไปจดจ้องที่ลมหายใจ นั่นไม่ใช่ข้อปฏิบัติของการเจริญสมถภาวนา แม้แต่ตัวท่านเอง หรือท่านจะบอกบุคคลอื่นว่า ให้จดจ้องที่ลมหายใจแล้วจิตจะสงบ นั่นก็ผิด เพราะบุคคลที่รับคำสั่งนั้นไม่มีปัญญาที่จะรู้อะไรเลย มีแต่จดจ้องที่ลมหายใจเท่านั้น นั่นไม่ใช่ลักษณะของความสงบ ไม่ใช่ลักษณะของปัญญา