อสุภกับปัญญาต่างขั้นที่ศึกษาความสงบของจิต

อันนี้ก็จะเห็นได้ว่า ในชีวิตประจำวัน ขณะที่เห็น อสุภ ตามปกติ ศึกษาจิตว่าขณะนั้นสงบ หรือไม่สงบ ถ้าสงบ เป็นสงบขั้น สมถะ หรือสติปัฏฐาน ปัญญาย่อมสามารถจะรู้ได้ตามความเป็นจริงว่า ในขณะนั้น เป็น สติปัฏฐาน หรือเป็นเพียงกุศลที่เป็นความสงบของจิต ซึ่งย่อมดีกว่า อกุศล แม้ว่าจะเป็นเพียงความสงบของจิต ก็ยังดีกว่าที่จะเป็น อกุศล แต่ว่าการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ตามความเป็นจริงว่า ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน นั้นย่อมดีกว่า เพราะเหตุว่า สามารถที่จะดับกิเลสได้ เป็นสมุจเฉท ด้วยเหตุนี้ อสุภกรรมฐาน จึงสามารถที่จะเป็นอารมณ์ของสมถภาวนาก็ได้ หรือวิปัสสนาภาวนาก็ได้ ถ้าสำหรับ สมถภาวนา ก็โดยการแสวงหา อสุภ เพื่อที่จะให้จิตจดจ้อง ตั้งมั่นจนกระทั่ง เกิดนิมิตใน อสุภ นั้น ไม่ว่าจะอยู่ในสถานที่อื่น ก็สามารถจะสงบได้ เพราะมี อสุภ เป็นนิมิต เพราะจิตระลึกอยู่ แต่ถ้าเป็นวิปัสสนาภาวนา แล้วก็คือว่า ระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม ในขณะที่เห็น อสุภ ว่าไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล