รู้อารัมมณูปนิสสยปัจจัยโดยสติปัฏฐาน

สำหรับอารัมมณูปนิสสยปัจจัยยังมีข้อสงสัยอีกไหมคะ

ประโยชน์ก็คือจะได้ทราบว่าสภาพธรรมที่เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัย เป็นอารัมมณูปนิสสยปัจจัยของกุศลหรืออกุศลสำหรับท่าน ซึ่งจะรู้ได้เมื่อสติปัฏฐานระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนั้น แต่ไม่ใช่เป็นสิ่งที่จะรู้ง่ายเลย เพราะเหตุว่าจิตเจตสิกเกิดดับสืบต่อกันอย่างรวดเร็ว

นี่เป็นเหตุซึ่งบางท่านจะต้องถามว่า ขณะนั้นเป็นกุศลหรือเป็นอกุศลแต่ใครจะตอบได้ ในเมื่อทั้งกุศลและอกุศลก็เกิดดับสลับกันไปอย่างรวดเร็วแล้ว เพราะฉะนั้นที่จะรู้ชัดจริง ๆ ได้ ก็คือสติระลึก และปัญญาเริ่มพิจารณาขณะใด ก็จะเป็นหนทางที่จะทำให้รู้จริง ๆว่าจิตในขณะที่มีอารัมมณาธิปติเป็นอารมณ์ เป็นปัจจัยนั้น เป็นปัจจัยของกุศลจิตหรืออกุศลจิต เพราะอย่าลืมว่ารูปที่ดีทั้งหมดเป็นอารัมมณปัจจัยของกุศลจิตได้ แต่เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของกุศลจิตไม่ได้ เพราะฉะนั้นถ้าเกิดยินดีพอใจติดใจในรูปหนึ่งรูปใดซึ่งเป็นรูปที่ดีอย่าเข้าใจผิดว่า ขณะนั้นเป็นกุศลจิตต้องเป็นโลภมูลจิตแล้ว เพราะเหตุว่ารูปที่ดีเป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิต แต่ไม่เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของกุศลจิต

ทุกท่านมีรูปที่ดี ขณะนั้นแล้วแต่ว่ารูปที่ดีนั้นจะเป็นปัจจัยให้เกิดกุศลหรืออกุศล เป็นอารมณ์ของกุศลจิตก็ได้ ถ้าไม่ติดถ้าสละให้เป็นประโยชน์แก่บุคคลอื่น สามารถที่จะสละได้ไม่ติด สามารถที่จะบริจาคในขณะนั้นรูปที่ดีนั้นเป็นอารมณ์ของกุศลจิตได้ แต่เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของกุศลจิตไม่ได้แต่เป็นอารัมมณาธิปติปัจจัยของโลภมูลจิตได้ ติดแล้วทันที

เพราะฉะนั้นนี่ก็เป็นความต่างกันที่จะต้องเข้าใจ อารัมมณปัจจัย อารัมมณาธิปติปัจจัยอารัมมณูปนิสสยปัจจัย