อกุศลเป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดกุศล

สำหรับหมวดที่ ๒ ของอกุศลคือ อกุศลเป็นปตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดกุศลเป็นไปได้ไหมคะ ช่างเป็นเรื่องที่ยุ่งยากและละเอียดซับซ้อนจริง ๆ กว้างขวางมากสำหรับปกตูปนิสสยปัจจัย เพราะเหตุว่าเป็นปัจจัยได้โดยกว้างขวางจริง ๆแม้แต่อกุศลก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจยให้เกิดกุศลได้

ท่านที่กลัวยากลำบาก กลัวว่าถ้าไม่ให้ทานแล้ว จะเป็นคนยากจนขัดสน เพราะเหตุว่าถ้าไม่มีกุศลกรรมเป็นปัจจัย กุศลวิบากทั้งหลายก็เกิดไม่ได้ เมื่อรู้อย่างนี้ เพราะต้องการผล คือกุศลวิบาก จึงกระทำกุศล มีทานกุศลเป็นต้น มีไหมคะอย่างนี้ มีค่ะ

เพราะฉะนั้นก็จะเห็นได้ว่าอกุศลนั่นเอง คือ โลภะ ความต้องการมนุษย์สมบัติ หรือสวรรค์สมบัติ เป็นปัจจัยให้กระทำกุศล เพราะฉะนั้นอกุศลก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดกุศล

หรือว่าบางท่านเป็นผู้มีความสำคัญตนในฐานะหรือในชื่อเสียง ด้วยเหตุนี้ท่านจึงทำทานกุศลก็ได้ แต่ไม่ใช่เพื่ออะไร เพราะตนเอง เพราะความสำคัญตน เพราะเกียรติยศ หรือเพราะชื่อเสียง นั่นก็อกุศลเป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดกุศล

หรือว่าบางครั้ง ความไม่รู้หรือความเห็นผิดก็เป็นปัจจัยให้ทำกุศลได้เหมือนกัน เคยได้ยินได้ฟังไหมคะ ที่ว่ามีการตื่นเต้นว่า ผู้ที่เกิดปีมะโรงจะต้องตาย ถ้าไม่มีการให้ทาน ก็ปรากฏว่า ผู้ที่เกิดปีมะโรงก็ให้ทานกันเป็นการใหญ่ทีเดียว เพราะเหตุว่ากลัวว่า เมื่อตนเกิดปีนั้นแล้วไม่ให้ทาน ผู้ที่เกิดปีมะโรงปีนั้นจะต้องตาย

นี่ก็เป็นเพราะความไม่รู้ หรือความเห็นผิด ความเข้าใจผิด อกุศลจึงเป็นปัจจัยให้เกิดกุศล หรือว่าบางคนอาจจะทำอกุศลกรรมแล้ว นึกถึงอกุศลที่ได้ทำไปแล้ว ก็เห็นว่าเป็นโทษ เพราะฉะนั้นจึงขวนขวายที่จะทำกุศล ชดเชยกับอกุศลที่ได้กระทำแล้ว ก็มี แม้ในครั้งอดีตพระเจ้าอโศกมหาราช หรือพระเจ้าอาชาตศัตรู ซึ่งเป็นผู้ที่ได้กระทำอกุศลไว้มาก ก็เป็นผู้ที่ระลึกได้แล้วก็ทำกุศล

เพราะฉะนั้นอกุศลก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยให้เกิดกุศลได้