ความกว้างขวางของปกตูปนิสสยปัจจัย

ผู้ฟัง เพื่อความชัดเจน ปกตูปนิสสยปัจจัยเป็นปัจจัยทั้งกุศลและอกุศล อย่างที่อาจารย์ว่า คือเป็นแสงเป็นเหตุ เป็นปัจจัยที่ทำให้เราเห็น

ท่านอาจารย์ สภาพธรรมใดก็ตามซึ่งเป็นที่อาศัยที่มีกำลัง ด้วยอำนาจสภาวะของตนเอง ไม่เกี่ยวข้องด้วยอารัมมณูปนิสสยปัจจัยและอนันตรูปนิสสยปัจจัย ชื่อว่าปกตูปนิสสยปัจจัย

นี่แสดงถึงความกว้างขวางของปกตูปนิสสยปัจจัย เพราะเหตุว่าธรรมซึ่งเป็นที่อาศัยที่มีกำลังกล้าด้วยอำนาจสภาวะของตนเอง ซึ่งไม่เกี่ยวข้องด้วยอารัมมณูปนิสสยปัจจัยและอนันตรูปนิสสปยัจจัยแล้ว เป็นปกตูปนิสสยปัจจัย

เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะเป็นกุศล หรืออกุศลหรืออัพยากตธรรม ก็เป็นปกตูปนิสสยปัจจัยที่จะทำให้กุศล หรืออกุศลหรืออัพยากตะเกิดขึ้น แล้วในวันหนึ่งๆก็มีกุศลบ้าง อกุศลบ้าง อัพยากตะ คือ วิบากจิตและกิริยาจิตเกิดบ้าง

เพราะฉะนั้นก็แสดงให้เห็นถึงปกตูปนิสสยปัจจัย ซึ่งทำให้กุศลบ้าง อกุศลบ้าง วิบากจิตบ้าง กิริยาจิตบ้างเกิดขึ้นในวันหนึ่ง ๆ