สภาพธรรมที่ปรากฏสั้นและเล็กน้อย

และถ้าสติสัมปชัญญะเกิดจะรู้ได้จริง ๆ ว่าสภาพธรรมที่ปรากฏสั้นและเล็กน้อยเหลือเกิน แม้แต่เพียงทวารเดียวเช่นทางหู ลองดูในขณะนี้ กี่เสียงแล้ว หรือไม่ได้ยินสักเสียงหนึ่ง ทางหู ลองดูใหม่ เวลาที่สติสัมปชัญญะเกิด มากกว่าหนึ่งเสียง เสียงหนึ่งเกิดแล้วก็หมดไป ลักษณะของอีกเสียงหนึ่งก็เกิดแล้วก็หมดไป ลักษณะของอีกเสียงหนึ่งก็เกิดแล้วก็หมดไป ใครจะยับยั้งอนันตรูปนิสสยปัจจัย สภาพธรรมซึ่งเกิดดับสืบต่อตามปกติ ตามเหตุตามปัจจัย

ลองอีกก็ได้หลายเสียงไหมคะทีละเสียง ๆ ๆ อรรถบัญญัติยังไม่เข้า ถูกไหมคะ เพราะเหตุว่าเพียงเสียงปรากฏ รู้ไหมว่าเสียงอะไรบ้าง หลาย ๆ เสียงซึ่งปรากฏแล้ว ไม่จำเป็นต้องนึกถึงอรรถบัญญัติ แต่สามารถที่จะรู้ว่า ขณะนั้นเป็นแต่เพียงสภาพธรรมอย่างหนึ่งปรากฏแล้วก็หมดสิ้นไปดับสิ้นไปอย่างรวดเร็ว แต่ต้องอบรมเจริญปัญญาที่จะรู้ลักษณะทั้งของนามธรรมและรูปธรรม ไม่ใช่เพียงรู้ลักษณะของรูปธรรมอย่างเดียวหรือทางเดียว แต่จะเห็นสภาพธรรมตามความเป็นจริงว่า แม้แต่เพียงโสตทวาร ๆ เดียว สิ่งที่ปรากฏก็เป็นสภาพธรรมที่เล็กน้อยและสั้นมาก สิ่งที่ดับไปแล้วก็ดับไป แต่มีปัจจัยให้เสียงอื่นเกิดขึ้นปรากฏอีก ตามปกติตามความเป็นจริง

เพราะฉะนั้นไม่ใช่ไปพยายามบังคับไม่ให้ได้ยินเสียง หรือว่าไม่ใช่ไปพยายามบังคับไม่ให้รู้อรรถ หรือความหมายของเสียงนั้น เพราะเหตุว่าการที่ชีวิตจะดำรงอยู่ได้ในวันหนึ่ง ๆ นี้ จะต้องมีสภาพธรรมที่รู้อรรถ หรือความหมายของสภาพปรมัตถธรรมนั้นด้วย มิฉะนั้นแล้วก็จะไม่รู้ว่า สิ่งที่ปรากฏนั้นเป็นอะไร ทำให้ไม่สามารถจะดำรงชีวิตได้เลย ถ้าเป็นในลักษณะนั้น