สภาพรู้เห็น ได้ยิน เป็นธรรมหรือธาตุชนิดหนึ่ง
ผู้ฟัง ขอเข้าใจคำว่าสภาพรู้อีกที เพราะได้ยินคำว่า “สภาพรู้” บ่อยๆ สภาพรู้ก็คือได้ยินนั่นแหละ คือสภาพรู้แล้ว ใช่ไหมคะ
ท่านอาจารย์ สามารถที่จะเห็นขณะนี้ อะไรก็ตามที่กำลังเห็น ขณะนั้นเป็นธาตุ หรือธรรมชนิดหนึ่ง เพราะเห็น ขณะที่เสียงปรากฏ สภาพธรรมที่สามารถรู้ลักษณะต่างๆ ของเสียงที่เราใช้คำว่าได้ยิน ก็คือธาตุที่สามารถได้ยิน แต่ไม่ใช่เราได้ยิน แต่เป็นธรรม หรือธาตุชนิดหนึ่งซึ่ง เมื่อเกิดแล้วต้องได้ยินเสียง และจะเกิดก็ต่อเมื่อมีโสตปสาทรูปเป็นปัจจัย ถ้าไม่มีโสตปสาทรูป จิตนี้จะเกิดไม่ได้เลย
ผู้ฟัง ถ้าฟังอย่างนี้แล้วสภาพรู้ก็คือปกตินี่แหละ ไม่ว่าจะเห็น หรือได้ยิน ขณะนี้สภาพรู้มีอยู่แล้ว ถ้าอย่างนั้นสภาพรู้ก็คือวิญญาณขันธ์ใช่ไหมคะ
ท่านอาจารย์ แล้วก็มีเจตสิกซึ่งเป็นสภาพรู้เกิดร่วมด้วย แต่ว่าไม่ใช่สภาพที่เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งลักษณะของอารมณ์ ต่อไปเราจะรู้ว่าแม้เจตสิกเป็นสภาพที่เป็นใหญ่ แต่ไม่เป็นใหญ่ในการรู้แจ้งลักษณะของอารมณ์ เพราะฉะนั้นสภาพธรรมแต่ละอย่าง ก็ไม่มีใครสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงได้
ที่มา ...