ปรมัตถธรรม ๓ เป็นขันธ์ ๕
ถ้ากล่าวโดยปรมัตถธรรม ก็จะจำแนกปรมัตถธรรม ๓ เป็นขันธ์ ๕ คือ ๑ ขันธ์เป็นรูป หมายความว่ารูปทุกรูปเกิดแล้วดับ ขณะนี้รูปใดที่เกิดแล้วดับแล้ว ไม่มีรูปนั้นอีกต่อไป ที่ร่างกายของเราดูเหมือนกับว่าไม่ได้เกิดดับ แต่ในความป็นจริง รูปใดเกิดแล้วต้องดับ รูปนั้นไม่กลับมาอีกเลย ไม่เหลือเลย แต่มีรูปอื่นเกิด เพราะมีสมุฏฐานที่จะทำให้รูปเกิด ๔ อย่าง อย่างหนึ่งอย่างใด เช่น กรรมเป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด จิตเป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด อุตุ ความเย็นความร้อน เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด อาหารที่บริโภคก็เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด เพราะฉะนั้น รูปเกิดเพราะสมุฏฐาน ถ้ารูปที่เกิดเพราะจิตมีการยิ้ม หัวเราะ เคลื่อนไหว กระทำกิจการงานต่างๆ ถ้าไม่มีจิต รูปเหล่านี้เกิดไม่ได้เลย และก็สำหรับ ตา หู จมูก ลิ้น กายคือ จักขุปสาทรูป โสตปสาทรูป ฆานปสาทรูป ชิวหาปสาทรูป กายปสาทรูป เป็นรูปที่สามารถกระทบกับรูปภายนอก เช่น สีเ สียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ รูปเหล่านี้คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย เป็นรูปที่เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน แสดงให้เห็นว่า เราไม่สามารถที่จะบังคับบัญชา หรือว่าจะมีอำนาจใดๆ ที่จะให้รูปเกิดขึ้นเลย ตามใจชอบ แม้แต่รูปที่เกิดเพราะจิต ถ้าจิตเป็นอย่างไรก็เป็นเหตุให้กาย วาจา ไหวไป เป็นอย่างนั้น ตามประเภทของจิตนั้นๆ ด้วย เช่นจิตที่เป็นอกุศล ก็จะมีการไหวไปในทางที่เป็นอกุศล และทุจริตต่างๆ เพื่อถึงความเข้าใจความเป็นอนัตตาทุกขณะว่า ไม่มีสภาพธรรมใดเลยซึ่งเป็นอัตตา มีเพียงสภาพธรรมที่เป็นจิต เจตสิก รูปที่เป็นปรมัตถ์ ถ้ากล่าวแต่เพียงว่า มีจิต มีเจตสิก มีรูป ละกิเลสได้ หรือไม่
เพราะฉะนั้น จึงได้ทรงแสดงธรรม วิจิตรหลากหลายไปอีก ว่า ๓ อย่างนี้เป็นขันธ์ ๕ คือรูป ไม่ว่าจะเป็นรูปใดๆ ทั้งสิ้น รูปทุกประเภท ถ้าเป็นสภาพธรรมที่ไม่มีสภาพรู้แล้ว เป็นรูปทั้งหมด รูปในอดีตมี หรือไม่ เมื่อวันก่อนมีรูป หรือไม่ มี รูปนั้นเกิดแล้วดับแล้ว รูปในขณะนี้ก็มี เกิดแล้วดับแล้ว รูปข้างหน้าที่จะเกิดก็ไม่พ้นจากการเป็นรูปซึ่งเป็นลักษณะของรูปแต่ละอย่าง ซึ่งเกิดแล้วดับแล้ว เพราะฉะนั้นรูปทุกประเภททุกชนิดเป็นรูปขันธ์ ไม่ได้หมายความว่า นำรูปทุกชนิดมารวมกันเป็นกองหนึ่ง แต่หมายความว่าลักษณะของรูปจะไปเป็นขันธ์อื่นอย่างอื่นไม่ได้ รูปไม่ว่าในอดีต ปัจจุบัน อนาคต แต่ละรูปเป็นรูปขันธ์ เพราะว่ารูปที่เป็นอดีตก็มี รูปที่เป็นปัจจุบัน รูปที่เป็นอนาคตก็มี และ ความหลากหลายของรูป ไม่ว่าจะเป็นสีสันวรรณะต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเสียง ทุกท่านลองพูด เสียงของทุกท่าน เหมือนกัน หรือไม่ เพราะฉะนั้น แต่ละเสียงเป็นรูปขันธ์ ไม่ว่าจะหลากหลายอย่างไรในอดีต ในปัจจุบัน ในอนาคต รูปเป็นรูป จึงเป็นรูปขันธ์
ที่มา ...