เครื่องให้สติระลึกที่กายไม่พ้นไปจากดิน น้ำ ไฟ ลม

เพราะฉะนั้นในธาตุมนสิการบรรพ ที่ได้กล่าวถึงแล้วในคราวก่อน ท่านผู้ฟังก็คงจะเห็นความสำคัญได้ว่า เพราะเหตุใด พระผู้มีพระภาคจึงได้ทรงแสดงธาตุมนสิการบรรพในกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน เพราะเหตุว่าที่กายนี้ ถ้าระลึกรู้ลักษณะของรูปที่เกิดปรากฏที่กายขณะใด จะไม่พ้นจากธาตุทั้ง ๔ ดิน น้ำ ไฟ ลม คือลักษณะที่อ่อนบ้าง แข็งบ้าง เย็นบ้าง ร้อนบ้าง ไหวบ้าง เคร่งตึงบ้างเหล่านี้ ปรากฏอยู่ตลอดเวลา เป็นเครื่องให้ระลึกถึงความจริง ใครจะหลงเพลิดเพลินยึดถือร่างกายนี้สักเท่าไหร่ก็ตาม แต่ถ้าทราบว่าที่หลงยึดถือว่าเป็นตัวตนเป็นร่างกายของเรานั้น ก็มีลักษณะเพียงธาตุทั้ง ๔ เท่านั้นเอง ตั้งแต่เกิดจนกระทั่งเดี๋ยวนี้ ก็ยังคงเป็นอย่างนั้น ก็คงมีแต่ธาตุทั้ง ๔ ที่เป็นภายใน ที่ยึดถือว่าเป็นร่างกายของเรา แล้วก็ไม่ควรที่จะละเลยการพิจารณาธาตุทั้ง ๔ ที่เป็นภายนอกด้วย เพื่อประโยชน์แก่การที่จะให้สติระลึกรู้ แล้วก็ละการเห็นผิด การเข้าใจผิด การยึดถือว่าเป็นตัวตน