ทบทวนความเข้าใจในเรื่องของปุเรชาตปัจจัย

ทบทวนนะคะ

หทยรูป เป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?ได้

หทยรูป เป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?

นี่คือคำถามที่เป็นคู่ เพื่อที่จะให้เข้าใจโดยไม่ลืม คือ

คำถามที่ ๑ ถามโดยกว้างทั่วไปว่า หทยรูปเป็นปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ได้

คำถามที่ ๒ หทยรูปเป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?เจาะจงเลยว่าปฏิสนธิจิต แล้วเจาะจงด้วยว่าเป็นปุเรชาตปัจจัย

ในคำถามที่ ๒ ว่าหทยรูปเป็นปุเรชาตปัจจัยแก่ปฏิสนธิจิตได้ไหม ?ไม่ได้ เพราะเหตุใด? เพราะเหตุว่าหทยรูปในขณะปฏิสนธิเกิดพร้อมกับปฏิสนธิจิตในอุปาทขณะเท่านั้น ที่เป็นข้อยกเว้นว่ามีขณะเดียวที่รูปเป็นปัจจัยให้อุปาทขณะได้ ไม่ต้องเป็นปัจจัยในฐีติขณะ คือไม่เป็นปุเรชาตปัจจัย เฉพาะในขณะปฏิสนธิเท่านั้น

ถามต่อไป

ถาม หทยวัตถุที่เกิดหลังปฏิสนธิจิต เป็นวัตถุปุเรชาตปัจจัยหรือเปล่า ?

ตอบ ตอบง่าย ๆ ตามเหตุผล คือ เป็น

ถามอีกข้อหนึ่ง ในอรูปภูมิ มีวัตถุปุเรชาตปัจจัยไหม ?

ท่านอาจารย์ อรูป อรูปภูมิ มีความหมายว่าอะไร ? อรูปภูมิเป็นภูมิที่มีแต่นามขันธ์ ๔ ไม่มีรูปใด ๆ เลยสักรูปเดียวแต่ปุเรชาตปัจจัย คือ รูปธรรมซึ่งเกิดก่อนเป็นปัจจัยแก่นามธรรม

เพราะฉะนั้นในอรูปภูมิ มีวัตถุปุเรชาตปัจจัยไหม ?

ตอบ ไม่มี

พอเข้าใจเรื่องของขันธ์ ๕ ต้องเข้าใจตลอดไปจนถึงภูมิซึ่งมีขันธ์ ๔คืออรูปภูมิด้วย เพราะเหตุว่าในภูมินั้น นามธรรมเกิดขึ้นโดยไม่อาศัยรูปใด ๆ ทั้งสิ้นแม้แต่ปฏิสนธิจิต ในขณะที่เกิดในอรูปภูมิ อรูปฌานกุศลเป็นปัจจัยให้อรูปวิบากจิตและเจตสิกปฏิสนธิในอรูปภูมิ โดยไม่ต้องอาศัยรูป มิฉะนั้นก็จะต้องเป็นขันธ์ ๕ อีกแล้ว แต่ว่าในภูมินั้นมีแต่ขันธ์ ๔ เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะกล่าวถึงรูปเป็นปัจจัยใด ๆ ก็ตาม แม้ปุเรชาตปัจจัยหรือวัตถุปุเรชาตปัจจัย ในอรูปภูมิก็ไม่มี เพราะเหตุว่าไม่ต้องอาศัยรูปเป็นปัจจัย