จิตที่เป็นปัจจัยให้รูปเกิดแต่ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดอิริยาบถ


    เว้นจิต ๑๖ ดวงนี้แล้ว จิตอื่นแม้ว่าจะเป็นปัจจัยให้รูปเกิดก็จริง แต่จิตบางประเภท ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดอิริยาบถ หรือกายวิญญัติ และวจีวิญญัติเกิดขึ้น

    ซึ่งท่านผู้ฟังก็น่าจะคิดว่า เป็นในขณะไหนซึ่งจิตสามารถเป็นปัจจัยให้รูปเกิด แต่ไม่เป็นปัจจัยให้อิริยาบถ หรือกายวิญญัติ และวจีวิญญัติเกิด ได้แก่จิตประเภท“วิบากจิต”

    นอกจากวิบากจิต ยังมีจิตประเภทอื่นอีก ซึ่งจะไม่ขอกล่าวถึงโดยละเอียด เพียงแต่จะให้ทราบว่า นอกจากจิต ๑๖ ดวงซึ่งไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิด จิตอื่นแม้เป็นปัจจัยให้รูปเกิด ก็ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดอิริยาบถหรือวจีวิญญัตนั้น ได้แก่ ขณะที่กำลังเป็น“ภวังคจิต”เป็นต้น เช่นในขณะที่กำลังนอนหลับสนิทจิตซึ่งไม่ใช่ปฏิสนธิจิต ไม่ใช่ทวิปัญจวิญญาณแล้ว เป็นปัจจัยให้รูปเกิดได้ แต่ในขณะนั้นที่กำลังนอนหลับสนิท ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดอิริยาบถ ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดกายวิญญัติหรือวจีวิญญัติ

    เพราะฉะนั้นก็แสดงให้เห็นว่า นามธรรมบางประเภทเป็นปัจจัยให้เกิดรูป แต่ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดอิริยาบถ ไม่เป็นปัจจัยให้เกิดกายวิญญัติ


    หมายเลข 5383
    26 ก.ย. 2567