ทวิปัญจวิญญาณจิตเป็นปัจฉาชาตปัจจัยหรือเปล่า

สำหรับทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐ ดวง ซึ่งเป็นจิตที่มีกำลังอ่อน และไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป เป็นปัจฉาชาตปัจจัยหรือเปล่า

การศึกษาธรรมต้องค่อย ๆ พิจารณาไปโดยละเอียดจริง ๆถ้าทราบว่า ปัจฉาชาตปัจจัย คือ นามธรรมซึ่งเกิดขึ้นภายหลัง เป็นปัจจัยโดยอุปถัมภ์รูปธรรมซึ่งเกิดก่อน

เพราะฉะนั้นถึงแม้ทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐ ดวง ไม่เป็นปัจจัยให้รูปเกิดขึ้นก็จริง แต่เป็นปัจฉาชาตปัจจัย คือ อุปถัมภ์รูปธรรมซึ่งเกิดก่อนหรือเปล่า ? เป็น

เพราะฉะนั้นชั่วแต่ขณะที่ปฏิสนธิจิตเกิดเท่านั้น ซึ่งนามธรรมไม่เป็นปัจจัยแก่รูปธรรมโดยปัจฉาชาตปัจจัย เพราะเหตุว่ารูปธรรมและนามธรรมเกิดพร้อมกัน แต่หลังจากขณะปฏิสนธิแล้ว รูปธรรมเกิดแล้ว แล้วก็ตั้งอยู่ถึงอายุของจิตเกิด – ดับไป ๑๗ ขณะ รูป ๆ หนึ่งจึงดับ

เพราะฉะนั้นในขณะซึ่งปฏิสนธิจิตดับไปแล้ว รูปที่เกิดในขณะที่ปฏิสนธิจิตก็ยังไม่ดับ เพราะฉะนั้นปฐมภวังค์ซึ่งเกิดภายหลังก็เป็นปัจฉาชาตปัจจัย คือ อุปถัมภ์รูปซึ่งเกิดก่อนแล้วยังไม่ดับ

เพราะฉะนั้นทุกท่านที่กำลังนั่งอยู่ในที่นี้ นามธรรมคือจิตและเจตสิกของท่านซึ่งเกิดในขณะนี้เป็นปัจฉาชาตปัจจัย คือ อุปถัมภ์รูปธรรมซึ่งเกิดก่อนแล้วยังไม่ดับ เพราะเหตุว่าเป็นนามธรรมและรูปธรรมซึ่งเกิดเนื่องกันและอุปถัมภ์เป็นปัจจัยสัมพันธ์กัน