ผู้ที่เข้านิโรธสมาบัติ ไม่มีปัจฉาชาตปัจจัย

หรือท่านที่เข้าใจในเรื่องของ“นิโรธสมาบัติ” คือพระอนาคามีบุคคลและพระอรหันต์ซึ่งสามารถจะบรรลุคุณธรรมถึงอรูปฌานขั้นสูงสุดคือเนวสัญญานาสัญญายตนฌานสามารถที่จะดับจิตและเจตสิกได้ไม่เกิน ๗ วัน

เพราะฉะนั้นระหว่างนั้นรูปซึ่งเกิดจากกรรมก็มี ไม่มีใครไปยับยั้งรูปซึ่งเกิดจากกรรม ได้ เพราะเหตุว่ากรรมเป็นสมุฏฐานให้รูปนั้นเกิด แต่รูปซึ่งเกิดจากจิตไม่มีเลย เพราะเหตุว่าในขณะนั้นจิตไม่เกิด รูปที่เกิดจากอุตุ มี และอาหาร มี ในขณะนั้น ก็ไม่มีปัจฉาชาตปัจจัย เพราะเหตุว่าปัจฉาชาตปัจจัยได้แก่ จิตและเจตสิกที่เกิดภายหลังอุปถัมภ์รูปซึ่งเกิดก่อน

อย่าลืมว่า นามธรรมและรูปธรรมนี้เป็นสภาพซึ่งกำลังเกิด – ดับอย่างเร็วที่สุด

สำหรับปัจฉาชาตปัจจัยที่จะเป็นปัจจัยแก่รูป ต้องเป็นปัจจัยเฉพาะในฐีติขณะของรูปเท่านั้น ไม่เป็นปัจจัยในอุปาทขณะด้วย