ชวนจิต - ที่เกิด - ปัจจัยต่างๆ

ผู้ฟัง เวลานี้สำหรับผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์จะมีชวนจิตเกิดได้กี่ดวง ?

ท่านยังไม่ใช่พระอรหันต์ เพราะฉะนั้นจิตของท่านขณะที่เห็นครั้งหนึ่ง ได้ยินครั้งหนึ่งจะมีจิตที่ทำชวนจิตได้ มีกี่ดวง ?

ตอบ ๒๐ ดวง คืออกุศลจิต ๑๒ ดวง หรือกุศลจิต ๘ ดวงทีละอย่าง ทีละประเภทไม่ใช่พร้อม ๆ กัน

ถ้าโลภมูลจิตที่เกิดร่วมกับโสมนัสเวทนา เกิดพร้อมกับความเห็นผิด เกิดโดยไม่มีการชักชวน ไม่มีการชักจูง เป็นโลภมูลจิตดวงที่ ๑ ประเภทที่ ๑ เกิดขึ้นเป็นชวนจิตดวงที่ ๑ ดับไป เป็นอาเสวนปัจจัยทำให้โลภมูลจิตประเภทเดียวกัน คือเกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนา เกิดร่วมกับความเห็นผิด และเป็นอสังขาริก คือเกิดโดยไม่อาศัยการชักจูงขณะที่ ๒ เกิดขึ้น โดยจิตดวงที่ ๑ นี้ เป็นอาเสวนปัจจัย เมื่อเสพอารมณ์ หรือว่ารู้อารมณ์นั้น โดยทำชวนกิจแล้ว ดับไปแล้ว เป็นปัจจัยทำให้โลภมูลจิตประเภทเดียวกันเกิดสืบต่อกระทำชวนกิจอีก

สำหรับชวนจิต ไม่ว่าจะเป็นอกุศลจิตหรือกุศลจิต หรือมหากิริยาจิตของพระอรหันต์ หรือหสิตุปปาทจิตของพระอรหันต์ เกิดที่ไหน ?

อกุศลจิตเกิดที่ไหน ?หทยวัตถุ

มหากุศลจิตเกิดที่ไหน ? หทยวัตถุ

มหากิริยาจิตเกิดที่ไหน ? หทยวัตถุ

หสิตุปปาทจิตเกิดที่ไหน ? หทยวัตถุ

เพราะฉะนั้นจะเห็นได้ว่าส่วนใหญ่แล้วจิตเกิดที่หทยวัตถุจะเปลี่ยนที่เกิดก็แต่เฉพาะในขณะที่ทำกิจเห็น กระทำทัสสนกิจ เป็นจักขุวิญญาณเพียงขณะเดียวทางทวารตา หรือว่าถ้าเป็นทางหู ก็เฉพาะโสตวิญญาณจิตซึ่งเกิดขึ้นกระทำกิจได้ยินเสียง ขณะที่ได้ยินขณะเดียวเท่านั้นที่ทำสวนกิจที่เกิดขึ้นที่โสตปสาท

นอกจากนั้นแล้วทันทีที่จักขุวิญญาณเกิดที่จักขุปสาทดับไป โสตวิญญาณเกิดที่โสตปสาทดับไป จิตอื่นที่เกิดต่อเปลี่ยนที่เกิดแล้ว คือเกิดที่หทยวัตถุ หรือก่อนนั้นเวลาที่เป็นวิถีมุตตจิต จิตนั้นก็เกิดที่หทยวัตถุ หรือเวลาที่วิถีจิตขณะที่ ๑ เกิดเป็นปัญจทวาราวัชชนจิตก็เกิดที่หทยวัตถุ เฉพาะเวลาที่จักขุวิญญาณเกิดที่จักขุวัตถุ โสตวิญญาณเกิดที่โสตวัตถุฆานวิญญาณเกิดที่ฆานวัตถุ ชิวหาวิญญาณจิต เกิดที่ชิวหาวัตถุ กายวิญญาณ เกิดที่กายวัตถุชั่วขณะนั้นเท่านั้นซึ่งปสาทเป็นวัตถุ คือ เป็นที่เกิดของจิต ๑ ใน ๑๐ ดวง นอกจากนั้นแล้ว จิตต่อ ๆ ไปก็เกิดที่หทยวัตถุ โดยหทยวัตถุเป็นปุเรชาตปัจจัยแก่กุศลจิต อกุศลจิต หรือกิริยาจิต หรือหสิตุปปาทจิตของพระอรหันต์