วิถีจิตที่ 2 ทางมโนทวาร - ชวนจิต

เมื่อมโนทวาราวัชชนจิตดับแล้วชวนจิตเกิดต่อทันที คือเป็นกุศลหรืออกุศลหรับผู้ที่เป็นปุถุชน และเป็นกิริยาจิตสำหรับผู้ที่เป็นพระอรหันต์ โดยไม่ต้องมีจักขุวิญญาณ โสตวิญญาณ ฆานวิญญาณ ชิวหาวิญญาณ กายวิญญาณ ไม่ต้องมีสัมปฏิจฉันนจิต ไม่ต้องมีสันตีรณจิต ไม่ต้องมีโวฎฐัพพนจิต ก็เป็นกุศลหรืออกุศล แล้วแต่ว่ามโนทวาราวัชนจิตจะมนสิการให้วิถีจิตใดเกิดต่อ คือจะเป็นกุศลจิตหรืออกุศลจิต สำหรับผู้ที่เป็นปุถุชน รวดเร็วไหม ทั้งทางปัญจทวารและมโนทวารที่อกุศลจิตหรือกุศลจิตจะเกิด

ทางปัญจทวาร ในขณะที่เห็น และรูปยังไม่ดับ พอถึงชวนจิตจะต้องเป็นกุศลหรืออกุศลอย่างหนึ่งอย่างใด แต่ให้เห็นสภาพของโมหะ ความไม่รู้ว่า แม้อกุศลจิตเกิดแล้วก็ยังไม่รู้ว่าเป็นอกุศล ทุกขณะที่เห็น แล้วหลงลืมสติ จะเป็นกุศลจิตได้ไหม ? ไม่ได้ขณะที่เห็น แล้วสติไม่ได้ระลึกเป็นไปในทานจะเป็นกุศลได้ไหม ?ก็ไม่ได้อีก ถ้าขณะนั้นกุศลจิตไม่เกิด ระลึกเป็นไปในทาน ในศีล ในสมถะ คือความสงบ หรือในสติปัฏฐาน

ให้ทราบว่าอกุศลจิตเกิดแล้ว แต่แม้กระนั้นก็ไม่มีใครทราบว่า ในขณะที่เห็นแล้วอกุศลจิตเกิดแล้ว เพราะฉะนั้นอกุศลจิตจะมากสักเท่าไร เพราะว่าถึงแม้ว่าจะเกิดแล้ว ก็ยังไม่รู้ว่าเกิดแล้ว เห็นรู้แต่เวลาเป็นอกุศลไม่รู้ว่าทางปัญจทวาร เมื่อจักขุวิญญาณจิตดับ สัมปฏิจฉันนจิตดับ สันตีรณจิตดับ โวฏฐัพพนจิตดับ อกุศลเกิดแล้ว