ความเพียรรู้สึกตัวที่จะระลึกรู้ว่าเป็น..

ถ้าใช้พยัญชนะว่า อาตาปี สัมปชาโน สติมา หมายความว่า ความเพียรรู้สึกตัวเห็นกายในกายขณะนี้ มีเห็น มีความเพียรเกิดขึ้นที่จะใส่ใจระลึก คือรู้สึกตัวไหม เมื่อรู้สึกตัวก็เห็นกายในกาย รู้ว่าเป็นรูปหรือว่าเป็นนาม เห็นเวทนาในเวทนา ถ้าระลึกที่เวทนาก็รู้ว่าเป็นเวทนา เห็นจิตในจิต ถ้าระลึกที่จิตก็รู้ว่าเป็นจิต เห็นธรรมในธรรม ถ้าระลึกที่ธรรมก็รู้ว่าเป็นธรรม ที่จะรู้ว่าเป็นธรรมได้ ก็จะต้องมีความเพียรที่จะระลึกรู้สึกตัว แล้วก็เห็นธรรมว่าเป็นธรรม เห็นจิตว่าเป็นจิต เห็นเวทนาว่าเป็นเวทนา เห็นกายว่าเป็นกาย อาตาปี คือ ความเพียร ไม่ใช่เพียรอย่างอื่น เพียรระลึกรู้สึกตัว รู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ ถ้าเป็นกายก็รู้ว่าเป็นกาย เวทนาก็รู้ว่าเวทนา จิตก็รู้ว่าจิต ธรรมก็รู้ว่าธรรม