เจตนาเป็นสภาพที่ขวนขวายในการปรุงแต่ง

พระผู้มีพระภาคเมื่อทรงจำแนกสังขารขันธ์ ตรัสว่า

ชื่อว่า“สังขาร”เพราะอรรถว่าปรุงแต่งสิ่งที่เป็น“สังขตะ” ทรงแสดงไว้ด้วยคำว่า“จักขุสัมผัสสชาเจตนา”ดังนี้เป็นต้น

ในสุตตันตภาชนียในวิภังคปกรณ์ เพราะเป็นประธานในการปรุงแต่ง

เพราะฉะนั้นท่านผู้ฟังก็จะสังเกตลักษณะสภาพของเจตนาเจตสิกซึ่งเป็นกรรม เป็นปัจจัย เป็นกัมมปัจจัยได้ว่า เจตนานั้นมีการมุ่งหวังคือเป็นสภาพลักษณะที่จงใจ หรือตั้งใจเป็นลักษณะซึ่งมีข้อความอุปมาว่า

เหมือนกับลูกมือผู้เป็นหัวหน้า หรือว่าผู้ที่เป็นนายช่างไม้ใหญ่ เป็นต้น ย่อมยังกิจของตนและกิจของคนอื่นให้สำเร็จ

คือเป็นสภาพธรรมที่ถึงความขวนขวายในการปรุงแต่งสิ่งที่เป็นสังขตะ