เปรียบเทียบ เหตุปัจจัย กับ กัมมปัจจัย

ท่านผู้ฟังคงจะพิจารณาเปรียบเทียบได้ ลักษณะของเหตุปัจจัยสภาพธรรมที่เป็นเหตุ ได้แก่โลภเจตสิก เป็นเหตุให้เกิดพอใจยินดีต้องการแต่โลภเจตสิกไม่ใช่เจตนาเจตสิก แต่เมื่อมีความยินดีพอใจ มีความต้องการเกิดขึ้นในขณะนั้นมีสภาพที่ขวนขวาย จงใจหรือตั้งใจรวมอยู่ด้วย

แต่ว่าถ้ากล่าวถึงเจตนาเจตสิกซึ่งเป็นกรรม เป็นสภาพธรรมที่ขวนขวายในการปรุงแต่ง จึงเป็นกัมมปัจจัย ก็จะเห็นได้ว่า เพราะเจตนาเจตสิกเกิดกับจิตทุกดวง ทุกประเภททุกชาติทุกภูมิเพราะฉะนั้นสำหรับกัมมปัจจัยก็จำแนกออกได้เป็น ๒ อย่างคือเป็นสหชาตกัมมปัจจัย ๑ เป็นนานักขณิกกัมมปัจจัย ๑