วิถีจิตแรกที่เกิดต่อจากภวังคจิต
อย่างเราอาจจะมีธุระ หรือมีความกังวลใจ หรือไปได้ยินได้ฟังอะไรมาทั้งวัน และก็หมกมุ่นครุ่นคิดแล้วก็อาจจะฝันเรื่องนั้นก็ได้ ไปดูหนังมา หรือว่าคุยกันเรื่องอะไรก็ฝันเรื่องนั้นก็ได้ แต่ไม่ใช่หมายความว่าจะเป็นอย่างนั้น ความฝันนี่แล้วแต่ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ เป็นอนัตตาจริงๆ
เพราะฉะนั้น ฝันเป็นวิถีจิต ไม่ใช่ภวังคจิต แต่เป็นการรู้อารมณ์ทางใจ เพราะฉะนั้น วิถีจิตแรกเป็นอะไร วิถีจิตแรกมี ๑๒ วิถีคือ ถ้าเป็นวิถีจิตแรกทางปัญจทวารต้องเป็นปัญจทวาราวชนจิต จิตอื่นจะเกิดต่อจากภวังค์ไม่ได้เลยทั้งสิ้น นอกจากจิตสองประเภทนี้ ไม่ว่าจะเป็นพระอรหันต์หรือไม่ใช่พระอรหันต์ก็ตามแต่ จิตที่เกิดต่อจากภวังค์ต้องเป็นจิตหนึ่งในสองคือเป็นปัญจทวาราวัชชนจิต หรือมโนทวาราวัชชนจิต เพราะฉะนั้น ขณะที่ฝันไม่ใช่ภวังคจิตใช่ไหม ฝันไม่ใช่ภวังคจิต เป็นวิถีจิต และวิถีจิตแรกขณะที่ฝันคืออะไร มโนทวาราวัชชนจิต ไม่ใช่ปัญจทวาราวัชชนจิต เพราะฉะนั้นจึงมีกิริยาจิต ๒ ประเภท สำหรับผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์ และแม้พระอรหันต์ก็มีกิริยาจิต ๒ ประเภทนี้ด้วย ไม่ใช่ว่าจะไม่มีจิตสองประเภทนี้
เพราะฉะนั้น ก็แยกได้แล้วว่าขณะไหนเป็นวิถีจิตแรก ถ้าเป็นทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ก็เป็นปัญจทวาราวัชชนจิต ถ้าเป็นทางใจก็เป็นมโนทวาราวัชชนจิต แต่ต้องไม่ลืมก่อนกุศล และอกุศลใดๆ ซึ่งเป็นวิถีต่อจากนั้นต้องวิถีจิตแรกเกิดก่อน คือปัญจทวาราวัชชนจิต หรือมโนทวาราวัชชนจิต
ที่มา ..