ถามทบทวนเรื่องของนานักขณิกกัมมปัจจัย

ผู้ฟัง ขอถามต่อไปอีกนะคะ เรื่องของกัมมปัจจัยว่าเจตนาเจตสิกในโสตาปัตติมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยหรือเปล่า ?

อย่าลืมนะคะกัมมปัจจัยมี ๒ อย่าง

สหชาตกัมมปัจจัย ๑ได้แก่เจตนาเจตสิกที่เกิดกับจิตทุกดวง ไม่ว่าจะเป็นกุศลจิต อกุศลจิตวิบากจิต และกิริยาจิต

สำหรับกัมมปัจจัยอีกประเภทหนึ่งคือนานักขณิกกัมมปัจจัย ได้แก่ เจตนาเจตสิกที่เกิดกับกุศลจิตและอกุศลจิตเท่านั้นซึ่งเมื่อกุศลจิตและอกุศลจิตนั้นดับไปแล้ว เจตนาซึ่งเป็นกัมมปัจจัยในกุศลจิตและอกุศลจิตนั้นเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัย เพราะเหตุว่าทำให้วิบากจิตเกิดขึ้นภายหลัง ไม่ใช่เกิดพร้อมเหมือนอย่างที่เป็นสหชาตกัมมปัจจัย

เพราะฉะนั้นเมื่อได้ทราบเรื่องของโลกุตตรกุศลจิตแล้ว ขอถามว่า เจตนาเจตสิกในโสตาปัตติมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยหรือเปล่า ?

ตอบ เป็น

ท่านอาจารย์ เพราะอะไรคะ ?

ตอบ เพราะทำให้โสตาปัตติผลจิตเกิด

ท่านอาจารย์ ถูกต้องค่ะ ต้องมีเหตุผลนะคะ เจตนาเจตสิกในโสตาปัตตมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัย เพราะเหตุว่าทำให้ โสตาปัตติผลจิตเกิดในภายหลังที่โสตาปัตติมัคคจิตดับไป

เป็นปัจจัยให้รูปเกิดขึ้นหรือเปล่าคะ ? เจตนาเจตสิกในโสตาปัตติมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยให้เกิดรูปหรือเปล่า ? เปลี่ยนคำถามนิดเดียว

คือเปลี่ยนคำถามว่าเจตนาเจตสิกในโสตาปัตติมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยให้เกิดรูปหรือเปล่า ?ไม่เป็น เพราะเหตุว่ากุศลจิตและอกุศลจิตที่เป็นกามาวจรจิต รูปาวจรจิต หรืออรูปาวจรจิตคือ โลกียจิต เป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยให้ผลเกิดขึ้นภายหลัง ผลของทาน,ผลของศีลเป็นต้นที่เป็นกามาวจรกุศล กุศลนั้นดับไปแล้ว เป็นปัจจัยทำให้ปฏิสนธิจิตซึ่งเป็นวิบากเกิดพร้อมกับเจตสิกและรูป ซึ่งเป็นกัมมชรูป เป็นผลของกุศลกรรม คือ ทานและศีล เป็นกามาวจรภูมิ

หรือว่ารูปฌาน ดับไปแล้ว เป็นปัจจัยให้รูปาวจรวิบากปฏิสนธิในรูปพรหมภูมิ พร้อมกับกัมมชรูป ซึ่งทำให้เป็นพรหมบุคคล

แต่สำหรับโสตาปัตติมัคคจิตดับแล้ว เป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยที่ทำให้โสตาปัตติผลจิตเกิด เป็นวิบากแต่ไม่ได้ทำให้กัมมชรูปเกิด ถูกไหมคะ ยังไม่ได้เปลี่ยนความเป็นบุคคลอะไรเลยและโสตาปัตติมัคคจิต ไม่ได้เป็นปัจจัยให้ปฏิสนธิใด ๆ เกิด เพราะฉะนั้นจึงไม่เป็นปัจจัยให้กัมมชรูปเกิด

บุคคลหนึ่งอบรมเจริญสติปัฏฐาน วิปัสสนาญาณเกิดเป็นลำดับขั้น โสตาปัตติมัคคจิตเกิด ยังเป็นบุคคลนั้นอยู่ ไม่เปลี่ยนรูปร่างกายอะไรเลย ใช่ไหมคะ

โสตาปัตติมัคคจิตดับไป เจตนาในโสตาปัตติมัคคจิตเป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยทำให้โสตาปัตติผลจิตเกิด แต่ไม่ได้ทำให้กัมมชรูปเกิด กัมมชรูปของคนซึ่งเป็นพระโสดาบัน ในขณะที่บรรลุมัคคผล ในขณะนั้นมีกัมมชรูป ซึ่งเกิดเพราะกุศลกรรมในอดีต ซึ่งเป็นปัจจัยให้ปฏิสนธิจิตเกิดเป็นบุคคลนั้น และยังคงทำให้ความเป็นบุคคลนั้นดำรงอยู่เรื่อยไป จนกว่าจะถึงจุติ แต่โสตาปัตติมัคคจิตไม่ได้เป็นนานักขณิกกัมมปัจจัยให้กัมมชรูปเกิด