ภัยของผัสสาหารเปรียบด้วยแม่โคไม่มีหนัง

ภัยของผัสสาหารนั้นพระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมเปรียบด้วยแม่โคไม่มีหนัง ซึ่งมีคำอธิบายว่า

ส่วนในข้อเปรียบกับแม่โคที่ไม่มีหนัง(คือ ผัสสาหารนี้ เปรียบกับแม่โคที่ไม่มีหนัง)มีเนื้อความว่า

แม่โคที่คนถลกหนัง ตั้งแต่คอลงไปจนถึงเล็บตีน แต่ยังมีชีวิตอยู่ได้ เพราะอาศัยสิ่งใดสิ่งนั้นก็เป็นเหตุแห่งทุกข์อย่างยิ่ง ด้วยการถูกตัวสัตว์เล็ก ๆกัดเจาะฉันใด ถึงผัสสะมีอยู่เพราะอาศัยวัตถุ หรืออารมณ์ใด ๆวัตถุหรืออารมณ์นั้น ๆก็เป็นต้นเหตุแห่งทุกข์ที่ได้เสวย อันเกิดจากวัตถุและอารมณ์ฉันนั้น

เพราะฉะนั้นภิกษุใดเห็นผัสสาหารเช่นกับแม่โคไม่มีหนังอย่างนี้ ภิกษุนั้นก็ครอบงำความยินดีในผัสสาหารนั้นได้

อันนี้เป็นการประกอบเนื้อความ ในข้อเปรียบกับแม่โคที่ไม่มีหนัง

มองยังไม่ออกใช่ไหมผัสสะที่กระทบนี้จะเหมือนกับแม่โคที่ไม่มีหนังอย่างไร เพราะเหตุว่ายังไม่เห็นว่าการเกิดเป็นทุกข์เพราะฉะนั้นการเกิดขึ้นครั้งหนึ่งแล้วดับไป ไม่เที่ยงถ้าประจักษ์อย่างนี้เมื่อไหร่ จึงจะเข้าใจชัดในคำอุปมาที่ว่า ผัสสะอุปมาเหมือนแม่โคไม่มีหนัง เพราะเหตุว่าจะต้องมีการกระทบอยู่เรื่อย ๆ ไม่ว่าจะเป็นส่วนหนึ่งส่วนใดของร่างกายโคก็ตามแต่ถ้าตราบใดยังไม่รู้ความเกิดขึ้นและดับไปก็ไม่เห็นโทษของผัสสาหาร หรือผัสสเจตสิกเลยว่าเพราะผัสสะนี้เอง สภาพในขณะนี้จึงเกิดและปรากฏไม่หยุด ถ้าพอใจอยู่ ก็ยังมีผัสสาหารอยู่เรื่อย ๆ