มโนสัญเจตนาหาร ได้แก่ เจตนาเจตสิก

มีท่านผู้ฟังสงสัยอะไรบ้างไหม ในเรื่องของอาหารปัจจัยที่ได้กล่าวถึงแล้วในคราวก่อน คือผัสสาหาร ถ้าไม่มี สำหรับวันนี้ก็ขอกล่าวมโนสัญเจตนาหารต่อไป ซึ่งเป็นเจตนาเจตสิก

สำหรับมโนสัญเจตนาหารนี้ ได้แก่เจตนาเจตสิกซึ่งเกิดกับจิตทุกดวง โดยนัยของอาหารปัจจัย แต่ถ้าเป็นโดยนัยของปฏิจจสมุปบาท หมายความถึงกุศลเจตนาและอกุศลเจตนาที่เกิดกับกุศลจิตและอกุศลจิต ซึ่งเป็นสภาพที่นำมาซึ่งผล คือการกระทำที่เป็นกุศลและเป็นอกุศลให้สำเร็จลงไป

จะเห็นได้ว่า การกระทำทุกอย่างทุกขณะจิตนี้เกิดขึ้นเพราะการขวนขวายของเจตนา ไม่ใช่เพราะสภาพธรรมอื่นเลย แต่เพราะสภาพของเจตนาเจตสิก ซึ่งเป็นสภาพที่ขวนขวายกระทำกิจการงานนั้น ๆ และให้สภาพธรรมที่เกิดร่วมด้วยคือ สัมปยุตตธรรม เกิดขึ้นกระทำกิจของตน ๆเพราะฉะนั้นในจิตดวงหนึ่งมีอาหารปัจจัยซึ่งเป็นนามธรรม ๓ อย่างได้แก่ผัสสเจตสิกเป็นผัสสาหาร เจตนาเจตสิกเป็นมโนสัญเจตนาหาร และจิตเป็นวิญญาณาหาร

ในจิตดวงเดียวซึ่งเป็นนามธรรมซึ่งเกิดดับอย่างรวดเร็ว พระผู้มีพระภาคทรงแสดงอาหารปัจจัยไว้ ๓ อย่าง

เช่นเดียวกับในรูปกลุ่มหนึ่ง แม้ว่าจะเป็นรูปกลุ่มที่เล็กที่สุดก็ตาม ในรูปกลุ่มนั้น ต้องมีอาหารรูป คือ โอชะรวมอยู่ด้วย ๑ รูปเพราะฉะนั้นในจิตดวงหนึ่งซึ่งมีเจตสิกหลายดวงแต่ว่าที่เป็นอาหารปัจจัยนั้นมี ๓