ปัญจทวารเป็นรูป - มโนทวารเป็นจิต

แต่พอพูดถึงมโนทวารวิถีก็ต้องทราบว่าแล้วจิตอะไรที่เป็นมโนทวาร แล้วจิตอะไรล่ะที่เป็นมโนทวารวิถี คือการศึกษาธรรมอย่าเผิน และอย่าผ่าน แต่ว่าต้องเข้าใจจริงๆ ถึงความละเอียด และก็ต้องรู้ว่าเป็นชีวิตจริง สามารถที่จะเข้าใจได้

ถ้าใช้คำว่าจักขุทวารเป็นปรมัตถ์อะไร กลับมาที่ปรมัตถ์เป็นรูป เป็นชาติอะไร ไม่ต้องพูดถึงเลยเพราะว่าเราไม่ได้เกี่ยวกับเรื่องของจิตสี่ชาติ เพราะฉะนั้น ก็เป็นคำถามลอยๆ หลอกๆ ให้คิดบ้างว่าจะคิดยังไงดี เพราะฉะนั้น เวลาที่จักขุทวารเป็นรูป โสตทวารเป็นรูป ฆานทวารเป็นรูป ชิวหาทวารเป็นรูป กายทวารเป็นรูป

มโนทวารเป็นนามธรรม คือเป็นจิต ชื่อว่ามโนแล้วจะเปลี่ยนไปเป็นรูปไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นมโนทวารเป็นจิต

ที่มา ..

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 26