เปลี่ยนภวังคจิตไม่ได้ ภวังคจิตเป็นไปตามปฏิสนธิจิต
ผู้ฟัง สมมติบางคนปฏิสนธิด้วยอุเบกขาญาณวิปปยุตต์คือดวงที่แปด เสร็จแล้วพอมาเรียนธรรม ความมีปัญญาของเขาจะทำให้เปลี่ยนสภาพจากอุเปกขาสหคตํ ญาณวิปปยุตตํ สสังขาริกํ เปลี่ยนเป็นตัวอื่นได้ไหมครับ
ท่านอาจารย์ เปลี่ยนภวังค์ไม่ได้ เพราะว่าเป็นผลของกรรมเดียวกับปฏิสนธิจิตทำให้เกิดเป็นบุคคลนั้น ต้องเป็นบุคคลนั้นตลอดชาติ
ผู้ฟัง อย่างนั้นเรามาเรียนธรรมก็ไม่ได้ทำให้ฉลาดขึ้นบ้าง
ท่านอาจารย์ ขณะที่ฉลาดเป็นกุศลหรืออกุศล
ผู้ฟัง กุศล
ท่านอาจารย์ เปลี่ยนจากคนนั้นเป็นบุคคลอื่นหรือยัง
ผู้ฟัง ก็ยังไม่เปลี่ยนแต่สติปัญญาเปลี่ยน
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น ภวังค์ก็เหมือนเดิม
ผู้ฟัง แต่ว่าปัญญามากขึ้น
ท่านอาจารย์ มากขึ้นเมื่อเป็นกุศล แต่ภวังค์เหมือนเดิม เพราะฉะนั้น ก็มีทั้งฝ่ายกุศล และอกุศลซึ่งสะสมสืบต่อเป็น “อาสยานุสยะ” หมายความว่าทั้งดี และชั่วเป็น “อาสยะ” แต่ถ้ากล่าวถึงเฉพาะฝ่ายไม่ดีที่เป็นอกุศลใช้คำว่า “อนุสยะ” อย่างละเอียดมากซึ่งมีอยู่ในจิตที่ยังไม่ได้ดับ ทำให้ในชีวิตของเราเกิดมาแล้วก็เป็นบุคคลที่มีอัธยาศัยต่างๆ กัน แม้ว่าจะเห็นสิ่งเดียวกันแต่การสะสมมาก็จะทำให้บางคนเป็นอกุศลมาก แต่บางคนก็เป็นกุศลมาก บังคับก็ไม่ได้แต่สะสมต่อไปได้
ที่มา ..