ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดที่หทยวัตถุ แต่อาศัยปัญจทวารรู้อารมณ์

ผู้ฟัง เพราะฉะนั้น จิตที่ท่านอาจารย์กำลังกล่าวถึงคือปัญจทวาราวัชชนจิต อาศัยหทยวัตถุ แต่เวลาจะเกิดต้องอาศัยปัญจทวาร ตรงนี้

ท่านอาจารย์ เพราะเหตุว่าอารมณ์กระทบทวารหนึ่งทวารใดในห้าทวาร ปัญจทวาราวัชชนจิตจึงเกิดได้ ถ้าไม่มีอารมณ์กระทบอยู่ดีๆ ปัญจทวาราวัชชนจิตจะเกิดได้ยังไง ก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้น แม้แต่จิตประเภทหนึ่งประเภทใดจะเกิด ก็ต้องมีปัจจัยที่เหมาะสมแต่ละขณะด้วย

ผู้ฟัง หมายถึงที่เกิดก็อย่างหนึ่ง ทางรู้อารมณ์ก็อีกอย่างหนึ่ง

ท่านอาจารย์ เพราะว่าจิตต้องเกิดขึ้นรู้อารมณ์ ถ้าจิตนั้นไม่ได้รู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใดใน ๖ ทางก็เป็นภวังค์ดำรงภพชาติ

ผู้ฟัง เพราะฉะนั้น ต้องแยกคำวัตถุที่เกิดกับทวารที่ท่านอาจารย์กำลังกล่าว

ท่านอาจารย์ ถูกต้องค่ะ

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 27