วิถีจิตแรกทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น พอพูดถึงมโนทวาราวัชชนจิต ไม่ใช่ภวังคจิตแล้ว ไม่ได้ทำกิจดำรงภพชาติ แต่ทำอาวัชชนกิจ รำพึงถึงอารมณ์ที่กระทบ
ผู้ฟัง อารมณ์อะไรครับที่กระทบขณะนั้น
ท่านอาจารย์ ขณะนี้ใครทำอะไร อยู่ที่ไหน นั่นแหละ อารมณ์นั้น คิดเรื่องอะไร เหมือนกันไหมขณะนี้ ต่อไปจะทราบว่ามโนทวาราวัชชนจิตรู้อารมณ์ได้กว้างขวางเยอะแยะ รู้อารมณ์ได้ทุกอย่าง มโนทวาราวัชชนจิตมีนิพพานเป็นอารมณ์ก็ได้ แต่ไม่ใช่โลกุตตระจิต ทำกิจต่างกัน
ผู้ฟัง ถ้าเป็นวิถีจิตแรกล่ะครับ
ท่านอาจารย์ วิถีจิตแรกทาง ๕ ทาง ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย คือปัญจทวาราวัชชนจิตหนึ่งประเภทรู้ได้ ๕ อารมณ์ มโนทวาราวัชชนจิต ๑ ประเภทรู้ได้เฉพาะทางใจ เป็นวิถีจิตแรกทางใจ ส่วนปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นวิถีจิตแรกทางปัญจทวาร แต่เกิดทีละทาง จักขุทวาราวชนคือวิถีจิตแรกทางตา โสตทวาราวัชชนจิตก็คือวิถีจิตแรกทางหู แต่เรียกรวมเพราะเหตุว่าจิตนี้สามารถจะรู้อารมณ์ได้ ๕ ทวาร จึงเป็นปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นกิริยาจิตทำอาวชนกิจ
ที่มา ...