ภวังคจิตในชาติหนึ่งเป็นจิตประเภทใดก็เป็นจิตประเภทนั้น
ท่านอาจารย์ เรื่องของจิตนี่เป็นเรื่องที่มองไม่เห็นเลย แล้วก็ละเอียดมาก ผู้ที่จะทรงแสดงคือผู้ที่ตรัสรู้โดยประการทั้งปวง เพราะฉะนั้น กว่าเราจะเข้าใจถึงแม้แต่ปฏิสนธิจิต ภวังคจิต หรือว่ามโนทวาราวัชชนจิต ก็จะต้องอาศัยที่ทรงแสดง เพราะฉะนั้น ให้ทราบว่าภวังคจิตในชาติหนึ่งเป็นจิตประเภทใดก็เป็นจิตประเภทนั้น เกิดเป็นไก่เป็นผลของกรรมอะไรคะ
ผู้ฟัง อกุศลวิบาก
ท่านอาจารย์ เป็นผลของอกุศลกรรม ปฏิสนธิจิตเป็นกุศลวิบากได้ไหม ถ้าเป็นผลของอกุศลกรรม
ผู้ฟัง ไม่ได้
ท่านอาจารย์ ไม่ได้ เพราะฉะนั้น อกุศลวิบากเกิด อะไรตายคะ
ผู้ฟัง ไก่ตัวนั้นตาย หรือนกตายแทน
ท่านอาจารย์ เกิดมาด้วยจิตอะไร จุติจิตก็คือจิตประเภทนั้นแหล่ะ ขณะสุดท้ายเท่านั้นเอง แสดงให้เห็นว่าสิ้นสุดความเป็นบุคคลนั้น พ้นสภาพความเป็นบุคคลนั้น จิตนั้นดับ จิตทุกขณะเกิดดับสืบต่อสะสม ขณะที่เป็นกุศลบ้าง อกุศลบ้างก็คือการสะสมสืบต่อที่จะทำให้วิบากข้างหน้าเกิดขึ้น และกุศลจิต อกุศลจิตก็เกิดขึ้นมากน้อยตามการสะสม
ม้ากัณฐกะเกิดเป็นม้าเพราะจุติจิตเกิดแล้วเป็นเทวดาเพราะกุศลกรรมทำให้ปฏิสนธิเป็นเทพแต่ตอนที่เกิดเป็นม้าเพราะอกุศลกรรม แต่ว่าในภพหนึ่งชาติหนึ่งวิถีวาระแรกต้องเป็นทางมโนทวารจะเป็นทวารอื่นยังไม่ได้เลย นี่แสดงให้เห็นถึงความรวดเร็วก่อนที่จะมีอะไรมากระทบ เพราะว่ากายปสาทก็มีแล้ว ตั้งแต่ปฏิสนธิก็มีกลาปซึ่งเป็นกายปสาททแต่แม้กระนั้นก็ยังไม่ได้เกิดก่อนต้องเป็นมโนทวารวิถีก่อนโดยที่วิถีจิตแรกที่ไม่ควรจะลืมเลยก็คือมโนทวารวชนจิต
ที่มา ...