วิถีจิตทางปัญจทวารจะเกิดขึ้นเริ่มแรกในขณะไหน

ผู้ฟัง แล้วจนกว่าขณะไหนที่ทางปัญจทวารจะเกิดเริ่มแรกเลยที่เป็นปัญจทวาร

ท่านอาจารย์ แล้วแต่ว่าอะไรจะกระทบทวารไหน

ผู้ฟัง หลังจากที่มโนทวารวิถีดับไป

ท่านอาจารย์ มโนทวารวิถีดับไปแล้ว จิตก็เป็นภวังค์ไปอีกเรื่อยๆ จนกว่ากรรมใดจะทำให้วิบากจิตใดเกิดขึ้นรู้อารมณ์ใด ทางทวารใด

ผู้ฟัง ซึ่งไม่มีกำหนดที่ชัดเจน แล้วแต่

ท่านอาจารย์ ถ้าคน ๒ คนอยู่บ้านเดียวกัน คนหนึ่งตื่น อีกคนหนึ่งไม่ตื่นก็ได้ใช่ หรือไม่ แล้วแต่กรรมใดจะทำให้วิบากใดเกิดขึ้นทางทวารใด เป็นผลของกรรมอะไร จะหลับก็เป็นผลของกรรม จะตื่น ถ้าทางปัญจทวารก็เป็นผลของกรรม

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 32