ฟังเรื่องเดิม เรื่องของทวารทั้ง ๖

เพราะฉะนั้น สำหรับวันนี้ก็เรื่องเดิมเป็นเรื่องของจิต เจตสิก รูป ตา หู จมูก ลิ้น กายใจ ก็ไม่พ้นเลย แต่เริ่มเข้าใจขึ้นว่าทวารคือรูป ๕ รูป กับนามอีก ๑ เพราะว่าทวารทั้งหมดมี ๖ จักขุปสาทเป็นจักขุทวาร โสตปสาทเป็นโสตทวาร ฆานปสาทเป็นฆานทวาร ชิวหาปสาทเป็นชิวหาทวาร กายปสาทเป็นกายทวาร และภวังคุปัจเฉทะคือ ภวังค์ขณะสุดท้ายเป็นมโนทวาร การที่จิตจะเกิดดับรู้อารมณ์หนึ่งอารมณ์ใดก็เป็นไปตามเหตุตามปัจจัยทั้งหมด เช่น สำหรับทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย กำลังเป็นภวังค์ก็เป็นผลของกรรมที่ทำให้ยังไม่ตาย ยังไม่พ้นจากความเป็นบุคคลนี้ ยังอยู่กันอีกกี่วันก็ไม่ทราบ แต่ก็ยังอยู่เพราะเหตุว่ายังไม่ถึงกาลที่กรรมจะสิ้นสุดที่จะทำให้จิตขณะสุดท้ายเกิด และดับไป และก็พ้นสภาพความเป็นบุคคลนี้ ขณะนี้ยังไม่ถึง แต่จะถึงวันไหนยังไม่สามารถที่จะทราบได้

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 32