ฌานปัจจัย ได้แก่ สภาพธรรมที่เป็นองค์ฌาน ๗

สำหรับฌานปัจจัยไม่มีปัญหาอะไรมาก เพียงแต่ว่าได้แก่สภาพธรรมที่เป็นองค์ฌาน ๗ ได้แก่ วิตกเจตสิก ๑วิจารเจตสิก ๑ ปีติเจตสิก ๑ โสมนัสเวทนา ๑ โทมนัสเวทนา ๑อุเบกขาเวทนา ๑และเอกัคคตาเจตสิก ๑นี่คือฌานปัจจัย

เพราะฉะนั้นเวลาที่ต้องการอบรมเจริญความสงบ จะขาดสภาพธรรมที่เป็นองค์ฌานเหล่านี้ไม่ได้เลย คือจะต้องมีวิตก วิจารปีติ และเมื่อเป็นการเจริญความสงบ เวทนาก็ต้องประกอบด้วยโสมนัสสำหรับฌานที่ ๑จนถึงฌานที่ ๔โดยจตุตถนัย และสำหรับปัญจกนัยคือฌานที่ ๕ก็เป็นอุเบกขาเวทนาและต้องประกอบด้วยเอกัคคตาเจตสิกเพราะเหตุว่าสภาพธรรม ๕ นี้เป็นปฏิปักษ์กับนิวรณธรรม ๕