พระมหาติสสเถระผู้พิจารณากายภายนอกเป็นอารมณ์

สำหรับตัวอย่างที่ทุกท่านก็ได้ยิน ได้ฟังบ่อย แต่ว่าพอถึงเหตุผลก็สงสัยถ้าขาดการพิจารณา ก็จะขอกล่าวถึงอีกครั้งหนึ่ง

ในวิสุทธิมรรค สีลนิเทศ อินทริยสังวรศีล เรื่องพระมหาติสสเถระ ที่มีเรื่องเล่าว่า

หญิงสะใภ้แห่งตระกูลคนใดคนหนึ่ง ทะเลาะกับสามีตกแต่ง และประดับกายเสียสวย ราวกะเทพกัญญา ออกจากอนุราธปุระแต่เช้าตรู่ เดินไปสู่เรือนญาติ ในระหว่างทางได้พบพระมหาติสสเถระนั้น ผู้เดินจากเจติยบรรพตมาสู่อนุราธปุระ เพื่อเที่ยวบิณฑบาต หญิงนั้นเกิดมีจิตวิปลาสหัวเราะดังขึ้น ฝ่ายพระเถระแลดูว่า นี่อะไร กลับได้อสุภสัญญาในฟันของหญิงนั้น แล้วได้บรรลุพระอรหันต์ในที่นั้นเอง

มีกายของใครเป็นอารมณ์ ขณะนั้น ของผู้อื่น กายภายนอก แล้วถ้าพระมหาติสสเถระไม่เคยมีสติระลึกรู้ในขณะที่มีกายของบุคคลอื่นเป็นอารมณ์เลย ถ้าไม่เคยเจริญสติปัฏฐานเป็นปกติ ไม่พิจารณากายของตนที่ปรากฏ หรือว่าเวลาที่จิตมีกายของบุคคลอื่นเป็นอารมณ์ แล้วก็สติไม่ระลึกรู้สภาพที่ปรากฏตามความเป็นจริงบ่อยๆ เนืองๆ แล้ว พระมหาติสสเถระในขณะนั้นจะสามารถบรรลุอรหันต์ณที่นั้นได้ไหม ไม่ได้ ก็ไม่เคยพิจารณาลักษณะสภาพธรรม แม้แต่ว่ามีกายของคนอื่นเป็นอารมณ์อยู่ก็ไม่เคยระลึกรู้ แต่ว่าผู้ที่เจริญสติปัฏฐานเป็นปกติ เข้าใจเรื่องของการเจริญสติปัฏฐาน มีความละเอียด และก็รู้ว่าที่ทรงแสดงไว้ก็เพื่อไม่ให้เป็นผู้หลงลืมสติ ไม่ว่าจะระลึกรู้ที่กายตนหรือว่าระลึกคนอื่น ปัญญาที่ได้อบรมเนืองๆ บ่อยๆ ก็สามารถที่จะรู้ชัด ละความไม่รู้ ละกิเลส บรรลุได้แม้ความเป็นพระอรหันต์ ณ ที่นั้นเอง เพราะมีกายของบุคคลอื่นเป็นอารมณ์ อย่างนี้ยังจะมีข้อสงสัยไหมในเรื่องว่ากายของคนอื่นจะมาเป็นสติปัฏฐานได้อย่างไร ตัวอย่างนี้มีการกล่าวถึงกันบ่อยๆ และก็มีข้อคิดมาก เห็นความเป็นปกติของพระมหาติสสเถระที่บิณฑบาตเข้าไปในเมืองได้ยินเสียงตามปกติ เหลียวไปดูตามปกติ มีกายของบุคคลอื่นเป็นอารมณ์ แต่เพราะท่านเป็นผู้ที่มีปกติเจริญสติ เพราะฉะนั้นท่านจึงสามารถที่จะบรรลุอรหันต์ได้ ณ ที่นั้น