อุเบกขาที่มีความเป็นหนึ่ง อาศัยอารมณ์เป็นหนึ่ง

ข้อความต่อไปว่า

ก็อุเบกขาที่มีความเป็นหนึ่ง อาศัยอารมณ์เป็นหนึ่ง เป็นไฉน คือ อุเบกขาที่อาศัยอากาสานัญจายตนะ อาศัยวิญญาณัญจายตนะ อาศัยอากิญจัญญายตนะ อาศัยเนวสัญญานาสัญญายตนะ นี้อุเบกขาที่มีความเป็นหนึ่ง อาศัยอารมณ์เป็นหนึ่ง

ท่านที่ศึกษาปรมัตถธรรมก็ทราบเรื่องของการเจริญสมถภาวนาว่าทำให้จิตสงบถึงสมาธิขั้นต่างๆ เวลาที่ถึงอัปปนาสมาธิเป็นฌานจิต เป็นไปในรูปก็เป็นปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน จตุตถฌานโดยจตุตถนัย หรือถึงปัญจมฌานโดยปัญจกนัย ยังมีท่านที่เห็นภัย เห็นโทษว่า รูปที่เป็นอารมณ์ของรูปฌานนั้นใกล้ชิดกับรูปเสียงกลิ่นรสโผฏฐัพพะ ดังนั้นจึงเจริญอรูปฌาน คือการระลึกถึงอากาศซึ่งไม่มีที่สิ้นสุดเป็นอารมณ์ เวลาที่จิตมั่นคงเป็นปัญจมฌาน ที่ไม่มีรูปเป็นอารมณ์ มีอากาศเป็นอารมณ์ ก็เป็นอากาสานัญจายตนะ แล้วต่อไปก็ประณีตขึ้นเป็นวิญญาณัญจายตนะ ต่อไปก็ประณีตขึ้นเป็นเนวสัญญาณาสัญญายตนะ ซึ่งทั้งหมดนี้อาศัยทางมโนทวารทวารเดียว ไม่ใช่ตาหูจมูกลิ้นกาย จึงกล่าวว่า อุเบกขาที่มีความเป็นหนึ่ง อาศัยอารมณ์เป็นหนึ่ง