กัมมปัจจัย - วิปากปัจจัย

ปัจจัยที่ ๑๓ คือ กัมมปัจจัย ได้แก่ เจตนาเจตสิก เพราะฉะนั้นเจตสิกอื่นซึ่งเป็นปัจจัยในขณะนั้น เป็นโดยนกัมมปัจจัย

ปัจจัยที่ ๑๔ คือ วิปากปัจจัย เวลาที่กุศลจิตและกุศลเจตสิกเกิด กุศลจิตอาศัยกุศลเจตสิกเป็นปัจจัย กุศลเจตสิกอาศัยกุศลจิตเป็นปัจจัย โดยนวิปากปัจจัย คือ ไม่ใช่โดยเป็นวิปากปัจจัยนั่นเอง

กิริยาจิตละคะ เวลาที่กิริยาจิตเกิด เจตสิกที่เกิดร่วมด้วยก็เป็นกิริยาเจตสิก โดยนวิปากปัจจัย คือ เวลาที่ไม่ใช่วิบากแล้ว เป็นปัจจัยโดยอย่างอื่น ก็ต้องเป็นโดย นวิปากปัจจัย