การคิดนึกถึงธรรมที่ได้ฟังเป็นรูปหรือนามอะไร

๒. ขณะที่ฟังบรรยายเกิดการคิดนึก พิจารณาติดตาม การนึกคิดพิจารณานี้เป็นรูปหรือนามอะไร และอย่างไร

ถ้าเข้าใจความหมายของคำว่า นามธรรม ความหมายของคำว่า รูปธรรม ไม่จำเป็นที่จะต้องให้คนอื่นบอก แต่ว่าสติระลึกรู้ลักษณะที่กำลังปรากฏว่าลักษณะนั้นเป็นสภาพรู้หรือเปล่า เป็นความจำหรือเปล่า เป็นความรู้สึกเป็นสุขเป็นทุกข์หรือเปล่า เป็นความดีใจเสียใจหรือเปล่า เป็นการคิดนึกหรือเปล่า ถ้าเป็นสภาพอย่างนี้ เป็นสภาพที่รู้อารมณ์ก็ต้องเป็นนามธรรม ส่วนรูปธรรมนั้น ไม่รู้อะไรเลย ไม่ใช่สภาพรู้ เพราะฉะนั้นการได้ยินได้ฟังว่าอะไรเป็นนามอะไรเป็นรูปนั่นเป็นการศึกษาโดยขั้นของการฟัง แต่ว่าปัญญาที่จะรู้จริงๆ ในลักษณะว่า ขณะนั้นสิ่งที่กำลังปรากฏเป็นรูปธรรมหรือเป็นนามธรรม ขณะที่สติกำลังระลึกรู้ลักษณะของสิ่งนั้น จะต้องรู้ชัดว่าสภาพลักษณะนั้นเป็นสภาพรู้หรือว่าไม่ใช่สภาพรู้ ในขณะที่กำลังมีสติในขณะที่สติกำลังระลึกสิ่งที่กำลังปรากฏในขณะนี้นั่นเอง ตอบได้หมดทั้งทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ว่าอะไรเป็นรูป อะไรเป็นนาม จึงจะเจริญสติปัฏฐานได้ ไม่ใช่เพียงแต่จำไว้โดยที่คนอื่นบอกว่าสิ่งนั้นเป็นนามแล้วก็สิ่งนี้เป็นรูป แต่คำว่านามหมายความว่าอะไรไม่ทราบ คำว่ารูปหมายความว่าอะไรไม่ทราบ แต่ถ้าทราบความหมายของคำว่านามธรรม ทราบความหมายของคำว่ารูปธรรม พิสูจน์ได้ที่ตัวเองหรือว่าสิ่งภายนอกก็ได้ ทุกขณะที่สติระลึกได้ ถามกัน สอบทานซึ่งกัน และกันก็ได้ว่า ที่ว่าเป็นรูปทางตามีลักษณะอย่างไรจึงเชื่อว่าเป็นรูป ที่ว่าเป็นนามมีลักษณะอย่างไร